Bij de planten zijn de plagen en ongemakken aangeduid op een groene achtergrond. Als je op die naam klikt krijg je meer informatie over de betreffende plaag.

Maar als je onderstaande tips in acht neemt, kan je reeds zeer veel ongemakken bestrijden of voorkomen.

Bestrijding

Bestrijden is een synoniem van "oorlog". En bij oorlog zijn er alleen maar verliezers. Ook in het geval van bestrijding van plagen en ziekten is dat niet anders.

Wees daarom zeer zuinig met bestrijdingsmiddelen en leg u vooral toe op de vermeldde voorzorgsmaatregelen.

Maak dus alleen in uitzonderlijke gevallen gebruik van bestrijdingsmiddelen, en zeker niet van chemische producten die alleen het milieu en de smaak en kwaliteit van de vruchten geen goed doen.

Omdat het soms niet anders kan wil ik hier enkele middeltjes omschrijven.

• Natuurlijke vijanden inzetten.

  Natuurlijke vijanden kun je in veel speciaalzaken kopen.Het spreekt voor zich, dat ze in open lucht om zeggen’s geen effect hebben, omdat ze wegvliegen of omdat ze door te lage temperatuur hun werk niet doen.In een serre kan je evenwel toch overwegen om ze af en toe te gebruiken.

• Zeep.

  Met een oplossing van 1 tot 3% zachte groene zeep kan je soms bladluizen bestrijden. Dat middel werkt via contact: Je moet ervoor zorgen dat de luizen goed worden ingezeept. Maar de zeep doodt ook andere, nuttigeinsecten.

• Pyrethrum

  Pyrethrum is een heel krachtig zenuwgif voor alle koudbloedige wezens.Het wordt bereid uit de bloemhoofdjes van een tropische margrietsoortInsecten sterven vrijwel onmiddellijk.Het middel doodt echter zonder onderscheid schadelijken nuttige insecten. Pas dus nooit Pyrethrum toe als je ook natuurlijke vijanden inzet. Warmbloedige dieren hebben er gelukkig zo goed als geen nadeel van. Pyrethrum breekt binnen 48 uur af onder invloed van luchtvocht en zonlicht. Deze insecticide is in de handel onder diverse vormen te koop.Gebruik pyrethrum enkel in uiterste nood.

  Let op:

  Gebruik nooit synthetische pyrethroïden.Ze zijn heel wat schadelijker en verboden in de ecologische teelt. Handelsnamen van natuurlijke pyrethroïden zijn: Pyretrex Special (Orgamé en Osmo), Spruzit (Ecostyle) of gewoon pyrethrum (Bayer).

• Bacillus thuringiensis.

  Om jonge rupsen van de Lepidoptera, koolwitjes en andere echte vlinders te bestrijden kunt u gebruik maken van een bacteriepreparaat van bacillus thuringiensis. Dat is een doeltreffend spuitmiddel. Maar de bastaardrupsen (larven die op rupsen lijken) van de bessenbladwesp zijn alleen kort na het uitkomen van de eieren gevoelig voor dit preparaat, als ze 2 of 3 mm lang zijn. Als je de infectie pas later vaststelt kun je ze beter met de hand wegplukken.Het product is alleen efficiënt als het buiten méér dan 15°C is. Je moet het product oplossen in water. Het is een biologische insecticide en onschadelijk voor andere insecten dan rupsen.Je kunt het kopen onder de merknamen: Scutello (Biogroei), Agbac (Orgamé) of Xentarie (Bayer).

• Spuitzwavel.

  Zwavel is in noodgevallen een probaat middel tegen meeldauw.Spuitzwavel is ongevaarlijk voor de mens en de meeste dieren, maar doodt schadelijke en nuttige insecten.Als meeldauw zo erg is, dat het werkelijk een plaag wordt, overweeg dan om dit middel preventief in te zetten.Sproei de struik met spuitzwavel vóór en kort na de bloei, in warme (>15°C) en vochtige omstandigheden. Hoe fijner de zwavel verdeeld is, hoe beter de werking.Spuitzwavel is onder verschillende merken in de handel te koop. De bekendste zijn:Micrsulfo (Bayer) en Sulphon (DCM).

• Bestrijdingsmiddelen op basis van vetzuren.

  Producten op basis van vetzuren kun je inzetten tegen bladluis witte vlieg, spint en trips.Het zijn contactmiddelen. Het insect moet er dus mee in aanraking komen om effect te krijgen.U kunt ze in de handel vindel onder volgende benaming: Eco Insert (Ecostyle) en Duofluor (Bayer).

Preventie

Voorkomen is altijd beter dan genezen. Laat dat steeds het motto zijn als je van plan bent om kleinfruit te telen. Door gepaste maatregelen te treffen, kun je al heel wat ziekten en plagen vermijden. Wie kleinfruit wil telen en ziekten en plagen zoveel mogelijk wil uitsluiten, let vooral op de volgende punten:

• Teel je kleinfruit op een vruchtbare, groeikrachtige grond.
• Zorg ervoor dat de waterhuishouding van de bodem in orde is. Zowel op een te droge als te vochtige bodem verzwakt de plant en krijgen en plagen meer kans.
• Vertrek van gezond plantgoed.

De grootste vijand van je bessen zijn uiteraard de vogels. Die zijn verzot op sommige soorten. Daarnaast heb je ook allerlei soorten bladluizen. Je treft ze aan op haast alle bessensoorten. En verder heeft elke bessensoort een of meer soortgebonden belagers. Dat kunnen insecten, schimmels of virussen zijn. Bij elke fruitsoort hebt u de verschillende plagen en ziekten vermeld zien staan, op deze pagina gaan we er dan verder op in om u biologisch verantwoorde middelen voor te stellen, zowel wat preventie als bestrijding betreft.

Er zijn tal van preventie mogelijkheden, die ik hier in een notedop aan u wil voorstellen. In het midden gedeelte van deze pagina vindt u dan de specifieke mogelijkheden volgens de betrokken plaag.

• Snoeien

  Als je uw struiken zorgvuldig snoeit, kunnen de bessenstruiken sneller opdrogen en krijgt u minder last van schimmelaantasting.

• Natuurlijke vijanden aantrekken

  In de wetenschap dat elk organisme een natuurlijke vijand heeft, kunnen we daar handig gebruik van maken. De schadelijke insecten in je bessenstruiken worden gegeten door vogels, kikkers, padden, insecten of belaagd door schimmels en bacteriën. Sommige vijandige insecten leggen hun eitjes in de levende larven van andere, die dan als voedselbron dienen. Als je ervoor zorgt dat deze natuurlijke vijanden zich thuis voelen in je tuin, voorkom je veel problemen. Voorzie houtkanten of hagen waar vogels nestplaatsen vinden. Heb je daar geen plaats voor, hang dan nestkastjes voor insectenetende vogels zoals mezen en boomklevers.

• Plantenaftreksels

  Allerlei plantenaftreksels kunnen hulp bieden om te voorkomen je dat schimmels of insecten op je struiken krijgt.

• Heermoes

  Heermoes bevat veel kiezelzuur. Dat verstrekt de celwanden en een aftreksel van heermoes helpt daarom goed tegen schimmelziekten. Je spuit dit aftreksel ’s ochtends bij zonnig weer. Om het aftreksel te brouwen heb je 10 kg verse of 150gr gedroogde heermoes nodig. Die laat je een kwartier koken in 10 liter water en daarna nog enkele uren laten trekken. Zeef en verdun het aftreksel 50 tot 10 keer voor je het spuit.

• Brandnetel

  Een aftreksel van brandnetel kun je zij het met wisselend succes gebruiken tegen bladluis. Hiervoor week je 1 kg verse brandnetel 24 uur in 10 liter water. Daarna ga je het zeven en onverdund spuiten.

• Zeewierextract

  Extracten vanzeenwieren bevatten veel kalium en een hoog gehalte aan spoorelementen en magnesium. De groeibevorderende waarde ervan schrijft men toe aan vitamines, plantenhormonen en enzymen. Zeewier extract is een goede bladbemester en vergroot de weerstand van de planten tegen ziekten. Je kunt het kopen onder de handelsnaam Algex-pur of als zeewierextract bij Osmo en Orgamé.

• Basalt- en lavameel

  Fijn gesteentemeel absorbeert vocht en zorgt er dus voor dat de plant goed opdroogt zodat schimmels geen kans krijgen. Nadeel: sommige schadelijke maar ook nuttige insecten kunnen er niet tegen. De werking is trouwens niet altijd even zeker. Fabrikanten zijn Orgamé en Osmo.

• Vogelnetten

  In de maanden juni en juli hebben vooral spreeuwen, lijsters en merels het op je bessen gemunt. In de winter pikken mussen af en toe de knoppen eraf. Vogelverschrikkers, flikkerende of klepperende voorwerpen maken doorgaans geen indruk meer op onze gevederde vrienden. Na enkele dagen zijn ze hun angst te boven. Zwart garen gespannen in de toppen van de struik is doeltreffender, maar vraagt wel wat tijd en geduld. Het makkelijkst en tegelijk meest effectief is de struiken helemaal af te dekken met vogelnetten. Die netten moet je goed afsluiten. Bouw daarvoor een soort fruitkooi. Plaats rond de bessenstruiken een houten geraamte, dat boven de bessenstruiken uitkomt. Gooi er je netten over en klaar is kees. De voordelen: De netten raken de struiken niet. En zelfs als belagers op de netten landen, kunnen zij niet aan de bessen. Nadeel: Egels raken wel eens verstrikt in zo’n net en bekopen het met hun leven. Overigens zijn niet alle vogels schadelijk. Zo hou je mezen liever te vriend door in je tuin mezenkastjes te hangen. Ze ruimen namelijk veel rupsen op in je bessenstruiken.

• Bescherming tegen voorjaarsnachtvorst.

  Je kunt je planten beschermen tegen nachtvorst met noppenfolie en stoffen of jute doeken. Hoe je moet omspringen met bodembedekking om de kans op schade te beperken, heb je reeds eerder kunnen lezen. Je haalt de bodembedekking weg in februari en brengt ze pas opnieuw aan als de kans op nachtvorst verdwenen is. Een andere preventieve maatregel is vroegbloeiende rassen vermijden, zeker als je in een streek woont waar nogal eens nachtvorst voorkomt. Zwarte bessen bloeien doorgaans het vroegst. Daarom zijn ze het meest gevoelig voor nachtvorst. Minder problemen ondervind je met kruisbes en rode bes, het minst met blauwe bes.