De kikkererwt, kekererwt of keker Cicer arietinum, is een eetbare peulvrucht uit de vlinderbloemenfamilie (Leguminosae of Fabacea) en de onderfamilie Papilionoideae of Faboideae.

Het is een niet- winterharde eenjarige plant die wordt geteeld om de zaden en jonge scheuten. Deze plant heeft 4 à 6 maanden redelijke warmte nodig om te groeien en is hier dus best alleen in serres te telen. Hij bevat zeer veel eiwitten, kalium, fosfor, ijzer, voedingsvezels en vitamine B. Wordt vers of gedroogd gegeten en soms gebruikt als koffiesurrogaat.

In Anatolië wordt de kikkererwt al meer dan 8000 jaar geteeld. Vandaar uit werd de kikkererwt verspreid naar het Middellandse Zeegebied en India. Ze stamt waarschijnlijk af van de in het wild groeiende Cicer reticulatum.

Tegenwoordig wordt de kikkererwt in veel subtropische gebieden geteeld. De belangrijkste teeltgebieden zijn Turkije, Noord-Afrika, Mexico, India, Pakistan en Spanje.

De plant wordt 20-50 cm hoog en is klierachtig behaard. De bladeren zijn oneven geveerd met dertien tot zeventien elliptische of omgekeerd-eironde blaadjes, waarvan de rand aan de top gezaagd is. De plant bloeit in juni en juli met witte of roodblauwe bloemen. De steel van de peul is naar beneden gebogen. Er zitten twee tot drie erwten in de ongeveer 3 cm lange peul.

Kikkererwten hebben een subtropisch of tropisch klimaat nodig en meer dan 400 mm jaarlijkse regenval. Ze kunnen in een gematigd klimaat groeien, maar de opbrengst is dan veel lager. Gebruik in ieder geval kalkrijke grond.

Zaai vroeg in februari in kistjes en verspeen de zaailingen als ze hanteerbaar zijn in 7,5 cm potjes en plant vanaf half-maart in de volle grond van de kas, of na 15 april in de volle grond buiten op 3 à 5 cm in de rij. Na 15 maart kunt u ook rechtstreeks buiten zaaien.

Steek voor het uitplanten eerst rijshout of ander steunmateriaal van minsten 1,5 meter in de grond en dat tussen het zuiden en de plantjes (of het zaad) de planten groeien naar de zon).

Strooi af en toe wat kalk (fijn gestampte eierschalen). Aanaarden als de plant 15-20 centimeter hoog is. Als de bloei begint kan je het best bespuiten tegen de erwtenpeulboorder met een kruidenextract.

Als de peul bruin wordt de planten eruit trekken en laten drogen. Beschermen tegen vogels. Daarna (meestal november) peulen eraf halen en zaden eruit slaan. Gedroogd kan je ze lang bewaren.

Van kikkererwten wordt onder meer falafel gemaakt. Ook geroosterd kunnen ze als snack gegeten worden.

Gedroogde kikkererwten moet je minimaal 6 tot 8 uur laten weken. En in tegenstelling wat sommige kookboeken vertellen, moet je ze dan slecht 20 à 30 minuten koken. Als je ze langer kookt verliezen ze veel te veel van hun voedingswaarde en zijn ze ook minder lekker.

Een gekookt, kan je ze pureren om er humus of falafeldeeg van te maken. Dat is een heerlijke en supergezonde etenswaar die geschikt is als vleesvervanger.

De bloem van de kikkererwt wordt ook gebruikt om "Burmese tofu" te maken, wat het eerst bij de Shan inwoners van Birma was gekend.

Kikkererwten geven vlug het gevoel dat je voldoende hebt gegeten, waardoor je dan ook geneigd bent om minder te eten. Het is dus een heel goed middel om obesitas te bestrijden.

Kikkererwten bevatten veel antioxidanten en polyfenolen. De combinatie van deze twee stoffen hebben een gunstige invloed op de goede werking van het bloedvatenstelsel en dus ook voor het hart.

Dankzij de oestrogenen die je in kikkererwten vind, zijn ze een goed middel voor vrouwen na de menopauze om osteoporose te voorkomen, ze werken ook tegen opvliegers en borstkanker.

Kikkererwten zijn erg goed voor het stabiel houden van de bloedsuikerspiegel. Doordat er veel vezels in zitten zal de spijsvertering heel geleidelijk en in een natuurlijk tempo verlopen waardoor er minder hoge pieken en diepe dalen in de bloedsuikerwaarden worden gemeten.

Leuk om weten

Geschiedenis

De vroegste sporen van het gebruik van kikkererwten zijn terug gevonden in aardewerk uit het neolithische tijdperk. Namelijk in Jericho en Çayönü

In de bronstijd waren kikkererwten al gekend in Griekenland en Italië.In het klassieke Griekenland noemde men ze "erébinthos" en werden er gegeten als dessert of rauw.

De Romeinen kenden verschillende varieteiten, zoals "Venus en Punische" kikkererwt. Ze werden gekookt in een bouillon en dan geroosterd als snack gegeten.

Men associeerde kikkererwten met "VENUS", omdat men er medisch seksuele eigenschappen aan toeschreef zoals:
een verhoogde sperma en melk aanmaak, uitlokking van menstruatie en urineringsdrang, maar het zou ook helpen bij de behandeling va nierstenen.

Weetje

In 1793 werden geroosterde kikkererwten voor het eerst gebruikt als vervanging van koffie.

Tijdens de eerste wereldoorlog, werden dan ook voor dat doel volop kikkererwten verbouwd in sommige streken van Duitsland.

Culpeper

Culpeper merkte reeds op, "chick-Pease of cicers" zijn minder "winderig" dan erwten en meer voedzaam.

Leuk om weten

Taxonomische indeling

Kikkererwt
Erwten in volle bloei
Taxonomische indeling
Rijk	Plantea (Planten)
Stam	Embryophyta (Landplanten)
Klasse	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade	Angiospermae (Bedektzadigen)
Clade	'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade	Fabiden
Orde	Fabiales
Familie	Leguminosae (Vlinderbloemenfamilie)
Geslacht	Pisum (Erwt)
Cicer arietinum

Voedingswaarde

per 100 gram

164   Kcal
60,21 gr. water
27,42 gr. koolhydraten
8,86  gr. eiwit
4,80  gr. suikers
2,59  gr. vet
7,60  gr. vezels
                     

Mineralen

49   mg. calcium, Ca
2,89 mg. ijzer, Fe
48   mg. magnesium, Mg
168  mg. fosfor, P
291  mg. kalium, K
7    mg. natrium, Na
1,53 mg. zink, Sn
0,30 mg. koper, Cu
                     

Vitaminen

0,11 mg. B1 (Thiamine)
0,06 mg. B2 (Riboflavine)
0,14 mg. B6 (Pyrixodine)
172  µg. B11 (Foliumzuur)
1,30 mg. C (Ascorbinezuur)
                     

In andere talen

• FRANÇAIS: Pois chiche
• ENGLISH: Chick peas
• DEUTSCH: Kichererbse
• ITALIANO: Cicer arietinum
• PORTUGUÊS: Grão-de-bico
• ESPAÑOL: Chícharo
• DANSK: Kikært
• POLSKI: Ciecierzyca pospolita
• NORSK: Kikert
• SVENSKA: Kikärt

Recepten

Gehakt met rozijnen en kikkererwten

Ingrediënten

• 500 gr. gemengd gehakt
• 50 gr. rozijntjes
• 1 middelgroot blik kikkererwten
• 1 ui
• 1 teentje knoflook
• boter of olie
• 25 gr. pijnboompitten
• 1 eetlepel witte wijnazijn
• platte peterselie
• peper en zout

Bereiding

1. Laat de rozijntjes 15 minuten weken in een kopje lauw water. Pel de ui en de knoflook, snipper ze fijn. Laat de kikkererwten uitlekken. Rooster de pijnboompitten in een pan met anti-aanbaklaag, zonder vetstof.
2. Roerbak de ui en de knoflook 1 minuut in hete boter of olie. Doe er het gehakt bij en laat het rul bakken. Schep het voortdurend om. Voeg er de pijnboompitten en de rozijntjes aan toe. Kruid met peper en zout. Schep goed om.
3. Doe er de kikkererwten bij en breng op smaak met de witte wijnazijn. Laat 3 minuten goed doorwarmen. Werk af met rijkelijk veel gehakte platte peterselie.

Tip

Lekker met bruin brood.

Recept voor Humus

Benodigdheden

• een blikje kikkererwten
• 1½ eetlepel olijfolie
• 2½ eetlepel citroensap
• 1 kleine gesnipperde ui (sjalotje) of een halve gesnipperde ui
• 1 teentje knoflook,of knoflook kruiden uit een busje Komijnzaad naar smaak

Bereiding

1. Kook de kikkererwten een minuut of vijf in hun eigen vocht, gooi het vocht weg (op ongeveer 1 eetlepel vocht na)
2. Pureer de erwten goed samen met de olijfolie,ui, citroensap en de overige kruiden en laat het even afkoelen.
3. • Voeg eventueel wat water toe wanneer je de Humus meer smeerbaar wilt maken.
   • Voor de orginele Humus hoort er ook 3 eetlepels tahini (sesamzaadpasta) in.

Wist je dat

• Andere namen voor Humus zijn : Hoummous, Goe-moes, hoemoes, hummus, humus of humous.
• Humus een saus is die uit het midden-oosten.
• Kikkererwten ook worden gebruikt voor het maken van Falafel balletjes

Bron : infoNu.nl

Recept falafel

• Neem gedroogde kikkererwten en laat ze een nacht weken (beslist geen erwten uit pot of blik)
• Spoel ze af en dep ze droog (dus niet koken)
• Maal ze dan en maak ze zo fijn mogelijk
• Het deeg dat ontstaat moet niet al te plakkerig zijn, maar er moeten wel balletjes van te rollen zijn
• Ook te droog deeg is niet geschikt. Voeg dan een beetje olijfolie toe
• Een beetje bloem kan ook helpen om een goed deeg te maken
• Voeg gehakte koriander en knoflook toe aan het mengsel
• Zet het deeg in de koelkast
• Als het redelijk koud geworden is, balletjes van draaien
• Daarna frituren tot ze goud bruin en gaar zijn

Bron : infoNu.nl

Stoofpotje met kikkererwten

Ingrediënten 4 pers.

voor de groentestoofpot :

• 500 g kikkererwten (geweekt)
• 1 l groentebouillon
• 1 gele, oranje of rode paprika
• 4 wortels
• 4 stengels selders
• 2 uien
• 2 teentjes look
• 400 g kerstomaten (in blik)
• 80 g geconcentreerde tomatenpuree
• 1 eetlepel gedroogde oregano (min.)
• 3 blaadjes laurier
• enkele takjes tijm
• een snuifje garam masala (Indiase specerijenmix, naar smaak)
• een toefje harissa (hete Tunesische saus, naar smaak)
• 4 sneetjes (bruin) brood
• een scheut olijfolie
• peper en zout

voor de pesto :

• 60 g verse basilicum
• 1 teentje look
• 60 g pijnboompitten
• 80 g Parmezaanse kaas (in blok)
• 15 cl olijfolie
• 1⁄2 citroen
• peper en zout

Voorbereiding

Week de (droge) kikkererwten een nachtje in koud water. Je kunt uiteraard ook voorgeweekte kikkererwten kopen. Ontdooi een portie groentebouillon, of maak verse bouillon.

Bereiding

1. Pel de uien, snij ze eerst middendoor en vervolgens in kleine stukjes.
2. Pel de tenen look, snij ze in stukjes en plet ze tot pulp. Gebruik hiervoor het brede lemmet van je koksmes, of doe het met de lookpers.
3. Zet een ruime stoofpot op een zacht vuur. Verwarm de pot even voor. Doe er een scheut olijfolie in.
4. Stoof de stukjes ui enkele minuten in de olie. Roer tussendoor even. Voeg tussendoor de geplette look toe.
5. Schil de wortelen en snij er de topjes en de kontjes af. Verdeel ze in naar keuze in blokjes of fijne rondjes en stoof ze mee met de uien.
6. Schil de paprika met de dunschiller. Snij de groente in kwarten, verwijder de zaadjes en snij het vruchtvlees in dunne reepjes. Gooi ze in de pot.
7. Spoel de selderstengels (zonder loof) en snij de dikste even overlangs in twee. Snij de stengels vervolgens in kleine stukjes, doe ze bij de rest van de groenten en roer.
8. Zeef de kikkererwten en spoel de geweekte erwten kort onder stromend water.
9. Doe de kikkererwten in de stoofpot en laat ze even meestoven.
10. Doe de geconcentreerde tomatenpuree in de pot en roer. Laat de rauwe tomatensmaak wegstoven.
11. Strooi een flinke snuif gedroogde oregano over het gerecht.
12. Voeg aansluitend de tomaten in blik toe. Gebruik kerstomaatjes of tomatenstukjes.
13. Wie van pikant houdt, doet er ook een beetje harissa bij. (pikante Tunesiche saus)
14. Giet de (warme) groentebouillon in de pot.
15. Snij het bruin brood in blokjes en doe ze in de groentestoofpot.
16. Voeg wat laurier toe en verse tijm.
17. Wie van een zachte Oosterse smaak houdt, kan er een snuifje ‘garam masala’ (Indiase specerijenmix) aan toe voegen.
18. Proef en kruid de stoofpot met een snuifje zout. Voeg enkel peper toe als je geen harissa hebt gebruikt.
19. Laat het gerecht zo’n 40 minuten pruttelen op een zacht vuur. Roer af en toe in de bereiding. Bereid intussen de pesto.

de pesto

20. Neem de blender erbij en voeg daarin enkele ingrediënten samen: de pijnboompitjes, stukjes Parmezaanse kaas, de gepelde look en een flinke portie verse basilicum. Schenk er ten slotte de olijfolie bij en mix alles op volle toeren tot een gladde pesto.
21. Voeg nu het sap van de citroen toe en kruid de pesto met een snuifje zout en wat peper van de molen. Proef de koude saus en kruid ze naar smaak bij.

het serveren

23. Proef vooraf of er al dan niet nog wat peper, harissa of zout in het gerecht ontbreekt.
24. Serveer de stoofpot in diepe borden en lepel over elke portie een beetje verse pesto.
25. Zet eventueel wat extra pesto op de tafel.

Bron: dagelijkse kost