Pastinaak Pastinaca sativa uit de schermbloemenfamilie (Apiaceae), is afkomstig van de gematigde streken in Europa, uit het Middelandse Zeegebied dus. Vroeger werd hij geteeld als veevoeder toen was hij beter gekend onder de naam "moren". Geleidelijk aan is hij meer in de keuken gebruikt.

Het is een circa 20 cm lang wortelgewas met een zoete anijsachtige smaak en een crème-witte tot gele kleur. Door de lengte van de penwortel is de groente niet geschikt voor teelt op kleigronden. De pastinaak wordt doorgaans in de tweede helft van april gezaaid. Bij vroeger zaaien gaat de plant al in het eerste jaar bloeien. Pastinaak wordt pas in november geoogst. Later oogsten in december of zelfs januari is ook mogelijk, omdat de wortel in de grond niet dood vriest.

Het is een winterharde tweejarige wortelplant die als eenjarige wordt geteeld om de vlezige, crème-witte eetbare wortel met een licht aromatische smaak.

In sommige streken is deze plant beter gekent als "witte peen" of "pinksternakel".

Het is een zeer gemakkelijk te telen plant, maar teel hem niet op zware grond, daar is hij moeilijk te oogsten omdat hij zeer vast in de grond zit.

De wilde pastinaak komt in België en Nederland voor in bermen, op dijken en ook op open plekken in de duinen.

Pastinaak kan je het best op een zonnige plaats en in lichte grond telen waar je geen verse stalmest of andere stikstofrijke mest aan toevoegt, en beetje kalium is wel welkom. De grond minimaal 30 cm diep goed losmaken. Als de ondergrond toch uit een hardere laag zou bestaan, kunt u altijd ruggen aanleggen van 20 cm hoog; doe dat een paar weken voor het zaaien.

Enkele goede rassen zijn : "Gladiator F1", "Halflange Guernsey", "Javelin F1" en "Mitra". Deze zaden zijn o.a. te koop bij Het Vlaams zaadhuis

Rechtstreeks vanaf half april tot eind mei (later zaaien heeft niet veel zin, omdat de wortel dan misschien niet volgroeid raakt voor de eerste nachtvorst) ter plaatse zaaien (1 à 2 cm diep) in rijen met een tussen afstand van 30-35 cm. Houd de grond goed vochtig tot aan de kieming die toch twee à drie weken op zich kan laten wachten.

Tenzij je om de 15 cm enkele zaadjes hebt gelegd, moet je bij opkomst uitdunnen, eerst op 4 cm en later op 15 cm in de rij. Houd tijdens de groeiperiode en vooral de eerste paar weken de grond vochtig maar niet te nat. Verwijder regelmatig en het onkruid, doe dat voorzichtig om dewortels niet te beschadigen of de groei te verstoren.

Vanaf half september(ongeveer vijf maand na het zaaien) kan dan de oogst beginnen. Gebruik hier bij voorkeur een spitvork voor en steek ver genoeg naast de plant om de wortel niet te beschadigen. Het is ook verstandig om het loof direct te verwijderen.

Wil je extra vroeg over verse pastinaak beschikken, dan kan je reeds eind februari onder kappen zaaien, om in juni te oogsten. Om toch tijdens de winter te kunnen oogsten, moet je uw perceel afdekken met stro en een (plastiek) zeil erover.

Deze vergeten groente is helemaal terug van weggeweest en wordt regelmatig meer gebruikt in allerlei gerechten; zelfs in restaurants is hij steeds op de kaart terug te vinden.

Net als de winterwortel kan pastinaak zowel rauw als gekookt of gestoofd worden gegeten. De pastinaak kan ook gebakken worden of tot stamppot verwerkt. Gefrituurde pastinaak lijkt op aardappelchips.

Als smaakmaker van soepen kan je pastinaak goed gebruiken. Gebakken is pastinaak heel lekker. De zoete smaak komt dan het beste tot zijn recht in een potpourri met andere wortelgewassen.

De wortelen moeten geschild en versneden worden. De harde kern wordt best verwijderd. Je kan pastinaak ook rauw eten als rauwkost of mengen in salades; maar evengoed gegrilld op de barbecue of in de wokpan komt hij goed tot zijn recht.

In veel Engelse zoete gerechten zoals desserts en confituur is pastinaak onmisbaar.

Gesnipperd selderblad en tijm zijn goed bij pastinaak.

Pastinaak kan je tot 3 weken bewaren op een koele plaats en liefst in het donker, maar je kan hem ook invriezen om later te gebruiken in soepen of bij andere gerechten.

Pastinaak is een heel goede groente voor uw gezondheid; dankzij de grote hoeveelheid vezels bevordert hij de spijsvertering. En deze groente bevat veel vitamine C en vooral veel foliumzuur dat goed is voor het herstel bij nieraandoeningen. Daar bovenop helpt het om het risico op hart- en vaatziekten te verminderen.

Pastinaak is ooit nog aangewend tegen kiespijn, maagklachten en gezwollen testikels. Voor de opkomst van suikerbiet werd hij ook gebruikt als zoetmaker. En naar het schijnt, komt de beste parmaham van varkens die pastinaak te eten krijgen.

Leuk om weten

Geschiedenis

De plant was al bekend bij de Oude Grieken en de Romeinen. De plant was oorspronkelijk zo groot als een gewone wortel (peen). Bij hun trek naar het noorden namen de Romeinse soldaten de pastinaak mee. Daar bleek dat de pastinaak in koudere gebieden veel groter werd.

De pastinaak kwam in de Middeleeuwen naar West-Europa en was vóór de introductie van de aardappel een belangrijk volksvoedsel. In Groot-Brittannië en Ierland is de "witte wortel" populair gebleven.

In de Verenigde Staten aten de immigranten aanvankelijk ook pastinaak, meegebracht door de Engelsen. Net als elders is ook daar de pastinaak vervangen door de aardappel. Amerikanen zien de pastinaak hoofdzakelijk als hardnekkig onkruid.

Weetje

Het plukken van wilde pasinaak kan "phytophotodermatitis" veroorzaken. Het sap van de plant reageert op het zonlicht, waardoor de huid geïrriteerd raakt. Het veroorzaakt blaren en verkleuring van de huid die enkele maanden kan duren.

De pastinaak wordt onder andere gebruikt als ingrediënt van hutspot en maakte deel uit van de hutspot zoals die bij het Leidens ontzet van 1574 werd gegeten.

Leuk om weten

Taxonomische indeling

Pastinaak
Een bedje pastinaak
Taxonomische indeling
Rijk	Plantea (Planten)
Stam	Embryophyta (Landplanten)
Klasse	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade	Angiospermae (Bedektzadigen)
Clade	'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade	Campanuliden
Orde	Apiales
Familie	Apiaceae (Schermbloemenfamilie)
Geslacht	Pastinaca (Pastinaak)
Pastinaca sativa

Voedingswaarde

per 100 gram

75    Kcal
79,53 gr. water
18    gr. koolhydraten
1,20  gr. eiwit
4,80  gr. suikers
0,30  gr. vet
4,90  gr. vezels
                     

Mineralen

36   mg. calcium, Ca
0,59 mg. ijzer, Fe
29   mg. magnesium, Mg
71   mg. fosfor, P
375  mg. kalium, K
10   mg. natrium, Na
0,59 mg. zink, Sn
                     

Vitaminen

0,01 mg. A (Retinol)
0,09 mg. B1 (Thiamine)
0,05 mg. B2 (Riboflavine)
0,09 mg. B6 (Pyrixodine)
67   µg. B11 (Foliumzuur)
17   mg. C (Ascorbinezuur)
                     

In andere talen

• FRANÇAIS: Panais
• DEUTCH: Pastinake
• ENGLISH: Parsnip
• ITALIANO: Pastinaca
• PORTUGUÊS: Pastinaga
• ESPAÑOL: Pastinaca
• DANSK: Almindelig Pastinak
• POLSKI: Pasternak zwyczajny
• NORSK: Pastinakk
• SVENSKA: Palsternacka

Recepten

Pastinaak-cocktail

Ingrediënten

• 1,5 dl. pastinaaksap
• 0,5 dl. sanaasappelsap
• 3 theelepels vloeibare honing
• 1 à 2 eetlepels room

Bereiding

1. Rasp de pastinaak op een zeer fijne rauwkostrasp.
2. Neem een handvol van deze geraspte pastinaak en druk het uit in een zeef boven een kommetje (bijvoorbeeld met behulp van een soeplepel). Of neem een oude, gestreken zakdoek, leg de geraspte groente erin en maak van het doekje een buideltje. Door het buideltje almaar steviger dicht te draaien kunt u het sap door de doek persen. Bij deze methode gaat echter meer sap verloren dan bij het persen in een zeef.
3. Vermeng nu het sap met het sinaasappelsap en los er de honing in op.
4. Roer tenslotte de room erdoor.

Geroosterde pastinaak

Ingrediënten 4 pers.

• 4 pastinaken, geschild en in grote sticks gesneden
• 1 eetlepel olijfolie
• 2 teentjes knoflook, fijngehakt
• 1 eetlepel honing
• ¾ theelepel zeezout
• versgemalen zwarte peper naar smaak
• 1 eetlepel gehakte verse munt
• 1 eetlepel gehakte verse salie

Bereidingswijze

1. Verwarm de oven voor op 230°C.
2. Leg de pastinaak in een mengkom en meng met de olijfolie. Voeg knoflook, honing, zout en peper naar smaak toe. Roer om tot de pastinaak goed is bedekt en verspreid dan over een bakplaat.
3. Bak ongeveer 30 minuten in de voorverwarmde oven, tot de pastinaak gaar is. Doe ze in een mengkom en meng met de munt en salie.

Bron: allrecipes