Yacón (Smallanthus sonchifolius) ook gekent als Boliviaaanse appelwortel of grondwortel is een meerjarige kruidachtige plant die een groei van 1,5 tot 3 meter kan bereiken. De groen tot paarse holle stengel is dicht behaard en vertakt.

Deze plant komt oorspronkelijk uit het Andes-gebergte en was tot voor kort nog onbekend in onze streken. Tegenwoordig wordt hij ook in Europa geteeld en zijn er experimenten in Belgie en Nederland. Op het expertisecentum agro- technologie van Hogeschool VIVES campus Roeselare worden sinds enkele jaren de teelt- en verwerkingsmogelijkheden van Yacón onderzocht.

Yacón behoort tot de familie van de "Composieten", of samengesteldbloemigen. In goede omstandigheden kan de plant gele bloemen produceren die veel gelijkenis vertonen met zonnebloemen.

Tot recent in de jaren 2000 was Yacón nauwelijks bekend buiten zijn beperkte inheemse assortiment en was het niet beschikbaar op stedelijke markten. Maar de persrapporten over het gebruik in Japan vanwege de vermeende antihyperglycemische eigenschappen maakten het gewas meer bekend.

Yacón is een natuurlijke hybride. Hierdoor heeft de plant een lage fertiliteit en worden zelden zaden geproduceerd.

Yacón kan ook hier in ons klimaat vrij gemakkelijk geteeld worden, heeft weinig last van ziektes en groeit in bijna elke grondsoort. Probeer in de herfst bij iemand die reeds Yacón teelt enkele vers gerooide stengels mét broedbolletjes te kopen. Reeds ingepotte planten kan je verkrijgen bij "DENOUDEKASTANJE"

Verdeel in de vroege lente (begin maart) de stengelbasis in stukken, let hierbij op dat elk stuk minstens één broedbolletje bevat.

Deze stekken kan je elk afzonderlijk inpotten en op een vorstvrije plaats bewaren. Naarmate het warmer wordt zullen de knollen uitlopen, en eens de kans op vorst voorbij is (na de ijsheiligen) mogen de ze in de volle grond worden geplant op 75 x75 cm. Pas in het najaar, vanaf september, beginnen de knollen echt aan te dikken.

Je hoeft je tuin niet helemaal vol te planten met Yacón, want elke plant kan je 7 à 10 kg knollen opleveren, in extreem goede omstandigheden zelfs tot 20 kilogram.

De groei begint langzaam, dus niet te vlug panikeren, maar geleidelijk aan zal het veld toch dicht groeien en is onkruidbestrijding zelfs helemaal niet meer nodig.

Oogsten moet gebeuren voor de eerste nachtvorst, laat ons zeggen eind november begin december. Maak rondom de plant de grond voorzichtig los met een spade of een riek en probeer dan de volledige wortelstructuur om te draaien.

De grote eetbare knollen worden geoogst en houd de stengelbasis mét de kleinere broedknolletjes eraan afzonderlijk. Je kan beide het best binnenshuis bewaren in turfmolm of afgedekt meteen laagje aarde bij een max. temperatuur van 6°C. Bewaren in open lucht maakt ze zacht en weinig smaakvol.

Je kunt de knol rauw eten en dan heeft hij een knapperige structuur met een smaak die doet denken aan appel, peer of meloen. Enig nadeel is de snelle oxidatie van de versneden knol, waardoor de verwerkingsmogelijkheden veelal beperkt blijven tot donkere producten zoals siroop.

Maar ook in warme gerechten kan het toegepast worden. Je kan de knollen ook wel bakken of stoven; je kunt er frietjes mee maken of ze pureren, kortom de mogelijkheden zijn bijna onbeperkt.

De wortel wordt vaak gedroogt gebruikt om te vermalen tot poeder, dat je kan gebruiken als zoetmiddel voor koffie, thee, yoghurt, havermout. Je kunt er ook een stroop van maken om te gebruiken op pannenkoeken, in thee, koffie, yoghurt, enz...

Sommigen bereiden er een chocomousse mee.

De bladeren van de Yacón bevatten hoeveelheden protocatechuic, chlorogenic, caffeic, en ferulic zuren. Hierdoor krijgen tisanes, gemaakt van de bladeren, prebiotic en anti-oxyderende eigenschappen.

De knollen bevatten veel fructo-oligosacchariden (FOS), dit zijn suikerketens die pas in de dikke darm afgebroken worden. Deze FOS hebben een prebiotische werking, een onverteerbaar ingrediënt dat de groei van gunstige bacteriën in de darm bevordert. Door de beperkte opname in het bloed blijft de bloedsuikerspiegel vrij constant, wat het product heel geschikt maakt voor diabetici. De zeer lage glycemische index is bovendien gunstig ter preventie van verschillende soorten kanker.

Daar bovenop hebben de knollen een zeer lage calorie-waarde, wat eerder zeldzaam is voor een zoetstof en ze dus ook ideaal zijn voor mensen die aan de "lijn" doen.

Leuk om weten

Geschiedenis

Ceramiek van de Mochica met een voorstelling van de Yacón. Museo Larco.

In de koloniale tijd werd de consumptie van Yacón geïdentificeerd met een katholieke religieuze viering die plaatsvond ten tijde van een eerder Inca-feest. In het Moche-tijdperk was het misschien voedsel voor een speciale gelegenheid.

Beeltenissen van eetbaar voedsel zouden bij Moche-begrafenissen geplaatst zijn voor de voeding van de doden in het hiernamaals, als offers aan "geesten van de andere wereld", of ter herdenking van een bepaalde gelegenheid. Moche schilderden zo'n Yacón op hun keramiek.

In het Quechua, de taal van de Inca’s, betekende Yacón ‘waterknol’. Hoewel het een wortelgewas is wordt Yacón meestal rauw gegeten, als een stuk fruit.

Leuk om weten

Taxonomische indeling

Yacón
Bloem van Yacón
Taxonomische indeling
Rijk	Plantae (Planten)
Stam	Embryophyta (Landplanten)
Klasse	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade	Angiospermae (Bedektzadigen)
Clade	'nieuwe' tweezaadlobbigen
Clade	Asterids
Orde	Asterales
Familie	Asteraceae (Composietenfamilie)
Geslacht	Smallanthus
Smallanthus sonchifolius

Voedingswaarde

per 100 gram

78    Kcal
80    gr. water
17,21 gr. koolhydraten
1,50  gr. eiwit
863   mg. suikers
0,20  gr. vet
3,3   gr. vezels
                     

Mineralen

23   mg. calcium, Ca
0,30 mg. ijzer, Fe
30   mg. magnesium, Mg
21   mg.fosfor, P
228  mg. kalium, K
14   mg. natrium, Na
0,44 mg. zink, Sn
0,10 mg. koper, Cu
                     

Vitaminen

10 mg. A (Retine)
13 mg. C (Ascorbinezuur)
                     

In andere talen

• FRANÇAIS: Poire de terre
• DEUTSCH: Yacón
• ENGLISH: Yacón
• ITALIANO: Yacón
• PORTUGUÊS: Yacón

Recepten

Poeder van Yacón

Ingrediënten en benodigdheden

• 2600 g Yacón
• Sapcentrifuge
• Droogtoren
• Blender

Bereiding

1. Schil de Yacón en snij in grove stukken
2. Steek de grove stukken Yacón door een sapcentrifuge zodat zowel sap als pulp van Yacón wordt verkregen. Na deze stap verkrijg je 690 g pulp en 1910 g sap.

TIP: Bewaar het sap koel, vacuüm of in diepvries om er nadien stroop van te maken.

3. De pulp wordt in kleine beetjes op het rooster verspreid en zachtjes platgedrukt
4. Droog 690 g Yacón pulp (overschot sapcentrifuge) gedurende 300 minuten op 60°C in een Dorex
5. Verwerk de gedroogde pulp tot een poeder door 30 seconden te mixen op stand 10 in een thermomix (met mortier kan je geen poeder vormen)

Gebruik

Gebruik het poeder als lekker zoetmiddel voor koffie, thee, yoghurt, havermout

Bron: Yacobat

Yacónsoep

Ingrediënten 4 pers.

• 500 g Yacón
• 200 g chayote
• 1 ui
• 1 l groentebouillon
• 1 teentje look
• 80 ml room
• nootmuskaat
• wodka
• verse peterselie
• peper en zout

Bereiding

1. Versnipper de ui en look en snij de Yacón en chayote in blokjes.
2. Stoof de ui en look samen met de Yacón en chayote tot ze licht goudbruin kleuren. Blus af met de wodka en voeg de bouillon toe.
3. Laat 30minuten goed doorkoken en mix het geheel glad.
4. Voeg de room toe en kruid met nootmuskaar, peper en zout.
5. Serveer met verse peterselie, stokbrood en kruidenboter.

Bron: Den oude kastanje

Stroop van Yacón

Ingrediënten en benodigdheden

• 1400 g Yacón
• sapcentrifuge
• steelpannetje

Bereiding

1. Schil en was de Yacón
2. Snij de Yacón in grove stukken
3. Steek de grove stukken Yacón door een sapcentrifuge zodat zowel sap als pulp van Yacón wordt verkregen. Na deze stap verkrijg je 400g pulp en 1000g sap.

TIP: Bewaar de pulp koel, vacuüm of diepvries om er nadien poeder of yacomousse van te maken.

4. Laat het sap gedurende 5,5 uur inkoken in een steelpannetje op een laag vuur. Zorg voor een constante temperatuur van het sap tussen de 60-70°C.

Tip

Voeg een extra smaak toe aan de stroop door tijdens het kookproces 3 ml gember of 100 ml Darjeeling thee toe te voegen.

Gebruik

Gebruik de stroop als lekker zoetmiddel voor op pannenkoeken, thee, koffie, yoghurt, ...

Bron: Yacobat

Yacomousse

Ingrediënten

• 120 g eiwit (gepasteuriseerd)
• 60 g eigeel (gepasteuriseerd)
• 85 g chocolade
• 85 g Yacón

benodigdheden

snijmes, snijplank, sapcentrifuge, microgolfoven, siliconen spatel, 2 vetvrije inox kommen (smelten chocolade en stijfkloppen eiwit), vetvrije mengkom, potjes met deksel (bewaring yacomousse). Eventueel: keukenrobot (stijfkoppen eiwit en vermengen ingrediënten)

Bereidingswijze

1. Schil en was de Yacón tot alle aarde is verdwenen.
2. Scheidt het pulp van het sap met een sapcentrifuge. Het sap wordt verder in dit recept niet meer gebruikt maar kan bewaard worden in de diepvries om er bijvoorbeeld confituur van te maken.
3. Verhit de Yacónpulp in de microgolfoven tot een temperatuur van 40°C.
4. Smelt de chocolade in de microgolfoven (30 seconden aan een gemiddeld vermogen) of au bain-marie. Het is belangrijk dat de chocolade traag smelt zodat het niet aanbakt.
5. Vermeng de Yacón eerst met de chocolade vooraleer het geheel voorzichtig te vermengen met het eigeel.
6. Klop het eiwit stijf. Hierbij is het belangrijk dat de klopper vetvrij is en het eiwit op kamertemperatuur is. Haal het eiwit van tevoren uit de koelkast en spoel de klopper voor gebruik met water en azijn.
7. Spatel het eiwit voorzichtig onder het mengsel van Yacón met chocolade en eigeel.
8. Vul de yacomousse af in geschikte potjes. Plaats na 5 minuten het deksel erop.
9. Laat opstijven in de koelkast.

Serveertips

kersenbloesem, munt, honing, kokosnoot en rood fruit

Bron: Yacobat