Koriander Coriandrum sativum is een eenjarige plant uit de schermbloemenfamilie (Apiaceae). De plant wordt ook wel 'ketoembar', 'coander' of 'wantsenkruid' genoemd. Het is een specerij die in veel verschillende keukens wordt gebruikt.

Coriandrum sativum heeft heerlijk geurend blad en is een goede plant voor culinaire toepassingen. De hele plant is eetbaar en zijn bladen zaden hebben een totaal verschillende smaak. Het zaad is warm en aromatisch, met een vleugje sinaasappel, terwijl het blad scherp, vettig en grondachtig smaakt.

Je kan zelf koriander telen in je tuin of je serre, mits in achtname van enkele voorzorgsmaatregelen. Zet ook meerdere planten bij elkaar, want één of slechts enkele planten geven te weinig opbrengst.

Vanaf maart kan je zaaien in 5cm potjes. Gebruik potgrond die luchtiger is gemaakt met grof zand, perliet of vermiculiet. Leg in elk potje 5 zaden op gelijke afstand van elkaar en bedek ze met een halve centimeter van het potgrondmengsel. Houd de grond vochtig maar niet te nat.

Gemiddeld ontkiemen de zaden binnen 2 weken naar gelang de temperatuur in de omgeving. Die moet minimum 15°C zijn. Bij kamertemperatuur gaat het iets vlugger ongeveer 7 dagen. Slakken vinden koriander een delicatesse. Houd ze dus maar ver weg van je jonge plantjes.

Korianderplanten kunnen wel tegen een beetje koude en kunnen dus reeds in april buiten worden geplant in lichte, goed doorlatende grond in de zon. Zijn de planten bedoelt om enkel het blad te consummeren, zet ze dan op 5 cm uit elkaar, wil je vooral het zaad oogsten, dan hebben ze wel een onderlinge afstand van 25 cm nodig.

Na de bloei van de witte schermbloempjes worden de zaden gevormd, het zijn kleine groene balletjes. Laat de bolletjes aan de plant tot ze helemaal droog en bruin zijn, oogst ze dan en laat ze bij kamertemperatuur nog een paar dagen nadrogen. Steun de stengels met stokken als het zaad begint te rijpen, want die worden topzwaar.

Na de oogst van het zaad trekt u best de planten uit de grond en spit je het perk om.

Verse bladeren kan je van eind voorjaar tot eind zomer plukken mits de planten groot genoeg zijn en er altijd wat stengels en blaadjes overblijven om voor nieuwe groei te zorgen. Ze blijven slechts enkele dagen vers in de koelkast, gebruik ze dus liefst zo snel mogelijk na de oogst. Pluk de hele zomer door bloemen voor vers gebruik. Oogst het zaad vanaf de zomer. Verse korianderblaadjes kan je ook invriezen, ze behouden hun smaak maar verliezen uiteraard hun stevigheid.

Het blad heeft een lekker friskruidige smaak en wordt veel gebruikt in gerechten uit het Midden-Oosten. De rijpe en gedroogde vruchten (doorgaans foutief als "zaden" aangeduid) worden het meest gebruikt in de keuken. Er is een groot verschil in smaak tussen de vruchten en de bladeren van de plant.

De vruchten worden zowel heel gebruikt als in poedervorm; in poedervorm wordt het ook wel "ketoembar" genoemd. Korianderzaad (ook wel bekend als duizelszaad) wordt naast karwijzaad en komijn gebruikt als smaakmaker in donkere bieren.

Voeg alleen de grotere bladeren aan het eind van de kooktijd toe als smaakmaker en garnering. Koriander wordt vaak gebruikt in de keukens van het Midden-Oosten, Middellands Zeegebied, India, Indonesië en andere Zuidoost-Aziatische landen, China, Latijns-Amerika en Afrika.

In vroegere tijden werd koriander wel vaak gebruikt in de Belgische en Nederlandse keuken; een laatste overblijfsel hiervan is terug te vinden in de gruut die in witbier gebruikt wordt in België. 'Korianderzaad' is onderdeel van speculaas- en koekkruiden.

Koriander is uiteraard ook goed voor je gezondheid. De plant zit boordevol met vitaminen, mineralen en vezels. Daarnaast bevat het ook bètacaroteen dat omgezet wordt in vitamine A. wat belangrijk is voor de goede werking van je ogen en je een mooie gladde huid bezorgd.

Verder zijn er ook nog de vitamines E. en K. in terug te vinden alsook kalium en mangaan. Korianderzaadjes kunnen bijdragen aan bloedsuikerverlaging. Koriander bevat eveneens terpineen, puercetine en tocoferolen, antioxidanten met een ontstekingsremmende eigenschap. En deze stoffen hebben een kankerbestrijdend, immuniteit-versterkend en neurobeschermend effect.

Koriander heeft een diuretische werking waardoor het teveel aan natrium en water uit je lichaam afvoerd. Teven helpt het bij het verlagen van de risicofactoren voor hartziekten, zoals een te hoge bloeddruk en het niveau van de slechte LDL-cholesterol.

Het helpt tegen voedselvergiftiging, bevordert de spijsvertering, helpt bij het bestrijden van infecties en beschermt tegen hersenziekten zoals alzheimer, multiple sclerose en parkinson.

Enkele foto's

Koriander

Bloeiende koriander.

Koriander

Bijna rijpe vruchten van koriander.

Koriander

Jonge eetbare korianderbladeren en stengels.

Koriander

Deze planten zullen weldra rijpe vruchten dragen.

Leuk om weten

Geschiedenis

Koriander groeit in het wild in een groot deel van West-Azië en Zuid-Europa, wat leidde tot de opmerking: "Het is moeilijk om precies te definiëren waar deze plant wild is en waar hij zich pas onlangs heeft gevestigd." het wild in Israël en Portugal zou de voorouder van de gecultiveerde koriander kunnen vertegenwoordigen. Ze hebben een lage kiemkracht en een klein vegetatief uiterlijk. De vegetatie die in Israël wordt gevonden, heeft een extreem harde vruchtmantel.

Vijftien uitgedroogde deelvruchten werden gevonden in het pre-aardewerk neolithicum B-niveau (zes- tot achtduizend jaar geleden) van de Nahal Hemar-grot, gepubliceerd in Kislev 1988, en elf van ~ 8.000-7.500 jaar geleden in pre-aardewerk neolithicum C in Atlit- Yam, gepubliceerd als Kislev et al. 2004, beide in Israël. Als deze vondsten tot deze archeologische lagen behoren, zijn ze de oudste vondst van koriander ter wereld.

Ongeveer 500 milliliter (17 US fl oz) korianderdeelvruchten werden teruggevonden in het graf van Toetanchamon, en omdat deze plant niet in het wild groeit in Egypte, interpreteren Zohary en Hopf deze vondst als bewijs dat koriander werd verbouwd door de oude Egyptenaren. De Ebers Papyrus, een Egyptische tekst gedateerd rond 1550 voor Christus, vermeldt het gebruik van koriander.

Koriander schijnt al sinds het tweede millennium voor Christus in Griekenland te worden verbouwd. Een van de Linear B-tabletten die uit Pylos zijn teruggevonden, verwijst naar de soort die wordt gekweekt voor de vervaardiging van parfums; het werd in twee vormen gebruikt: als specerij voor de zaden en als kruid voor de smaak van de bladeren.

Dit lijkt te worden bevestigd door archeologisch bewijs uit dezelfde periode; de grote hoeveelheden van de soort die uit een laag uit de vroege bronstijd bij Sitagroi in Macedonië zijn gehaald, zouden kunnen wijzen op de teelt van de soort in die tijd.

Later werd koriander genoemd door Hippocrates (rond 400 voor Christus), evenals door Dioscorides

Gezondheid

Koriander kan vervelende spijsverteringsklachten verminderen, zoals opgeblazenheid en ongemak, die vaak voorkomen bij mensen met PDS. Het kan ook de eetlust stimuleren bij sommige mensen.
Koriander bevat antioxidanten die de huid kunnen beschermen tegen veroudering en zonschade. Het kan ook werken tegen milde huiduitslag.
Koriander heeft antimicrobiële effecten die tegen voedselvergiftiging en ziekteverwekkers zoals Salmonella kunnen werken.
De antioxidanten in koriander kunnen hersenontsteking verminderen, het geheugen verbeteren en angstklachten verminderen. Er is echter nog wel meer onderzoek nodig.
Koriander kan de bloedsuikerwaarde verlagen door activering van bepaalde enzymen. Het is zelfs zo krachtig dat mensen met erg lage bloedsuikerwaarden er voorzichtig mee dienen te zijn.
Koriander kan je hart beschermen door de bloeddruk en ‘slecht’ LDL-cholesterol te verlagen, terwijl het ‘goede’ HDL toeneemt.

Leuk om weten

Taxonomische indeling

Koriander
de jonge bladeren van koriander
Taxonomische indeling
Rijk:	Plantea (Planten)
Stam:	Embryophyta (Landplanten)
Klasse:	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:	Bedektzadigen
Clade:	'nieuwe' tweezaadlobbigen
Clade:	Campanuliden
Orde:	Apiales
Familie:	Apiaceae (Schermbloemigen)
Geslacht:	Coriandrum
Coriandrum sativum

In andere talen

FRANÇAIS: Coriandre
DEUTSCH: Echte Koriander
ENGLISH: Coriander
ITALIANO: Coriandolo
PORTUGUÊS: Coentro
ESPAÑOL: Coriandro
DANSK: Koriander
POLSKI: Kolendra siewna
NORSK: Koriander
SVENSKA: Koriander

Leuk om weten

Voedingswaarde

per 100 gram rauw blad

95 Kcal
92,21 gr. water
3,67 gr. koolhydraten
2,13 gr. eiwit
0,87 gr. suikers
0,52 gr. vet
2,8 gr. vezels

Mineralen

67 mg. calcium, Ca
1,77 mg. ijzer, Fe
26 mg. magnesium, Mg
48 mg.fosfor, P
521 mg. kalium, K
46 mg. natrium, Na
0,50 mg. zink, Sn

Vitaminen

337 µg. vitamine A
0,24 mg. vitamine B¹
0,29 mg. vitamine B²
1,31 mg. vitamine B³
0,15 mg. vitamine B⁶
27 mg. vitamine C
2,50 mg. vitamine E
310 µg. vitamine K

Weetje

Koriander kan je in heel veel gerechten gebruiken, vooral in currygerechten. Het is ook te combineren met zoete aardappelen en chutney. Of in een sausje bij eendenborst met schorseneren. Het geeft ook een meerwaarde aan mosseltjes in combinatie met witbier en limoen.

Verse blaadjes in een thee ei en vijf minuten laten trekken in kokend water, leverd een lekkere thee (met honing) op. Met een stronkje gember en een schijfje citroen erbij wordt het een superdrankje.