Postelein - roodwortel

Portulaca oleracea, synoniem: Portulaca sativa

Postelein Portulaca oleracea, synoniem: Portulaca sativa is een eenjarige plant, die behoort tot de posteleinfamilie (portulacaceae) en komt van nature voor in India en het Midden-Oosten. De opgaande vorm van postelein wordt in Azië, Suriname en in Europa alleen in Nederland gebruikt als groente. In Iran wordt de groente al meer dan 2000 jaar gegeten. Ook bestaan er cultivars met grote bloemen voor de siertuin.

Postelein wordt 5 tot 50 cm hoog en heeft verspreid staande, vlezige bladeren. De wilde postelein heeft liggende, gladde, roodachtige stengels en de gekweekte opgaande. Postelein vormt een penwortel. De plant bloeit in Nederland in het wild van juni tot de herfst met gele 12 mm grote bloemen. De bloemen bloeien 's morgens voor maar enkele uren. De vrucht is een veelzadige doosvrucht die met een dekseltje openspringt. De zwarte zaden zijn eetbaar.

Er zijn twee rassen beschikbaar. Een groenbladig en een geelbladig ras, kortweg 'Groene' en 'Goudgele' of 'Aurea' genoemd. Het geelbladige ras is malser.

Je mag postelein niet verwarren met "postelein-waterlepeltje" (Ludwigia peploides).

Het postelein-waterlepeltje is afkomstig uit Zuid-Amerika en geïntroduceerd in Europa als vijverplant. Het is een overblijvende water- en oeverplant, die behoort tot de teunisbloemfamilie

Het komt voor in en langs zwak stromend of stilstaand zoet water in kanalen, vaarten, meren, vijvers en greppels. Ook droogvallende oevers en vochtige graslanden kunnen worden gekoloniseerd.

Postelein vraagt veel warmte. De grond temperatuur moet rond de 20° C liggen en mag nooit onder de 15° C komen.

Zaai postelein begin voorjaar (vanaf februari) onder glas bij 20°C. Direct na het zaaien moet de grond nat gemaakt worden en afgedekt met plastic. Enkele dagen later mag je het plastic terug wegnemen. Het zaad kiemt na 1-2 weken.

Of zaai eind zomer buiten op voorbereide grond, wanneer het 's nachts nog niet kouder meer wordt dan 15°C.

Plant (of zaai), ergens in de zon in goed gedraineerde, vruchtbare grond, die de herfst voordien met oude stalmest is verrijkt. Bijmesten tijdens de groei is niet nodig.

Geef in de zomer regelmatig (maar niet te veel) water om uitdrogen van de grond te voorkomen.

Postelein kan ook in potten worden gekweekt, in standaard potgrond vermengd met grind of split voor een goede afwatering.

Het hele groeiseizoen kunt u de verse bladeren, stengels en bloemknoppen plukken voor vers gebruik.

Postelein heeft een licht zure en zoute smaak en wordt rauw gegeten in salades of in andere rauwkostschotels. Maar het kan ook gekookt worden in stamppot of als spinazie.

Postelein bewaart niet langer dan 5 dagen bij een temperatuur van 0 - 1°C. Het kan evenwel worden ingelegd in azijn.

In het Midden-Oosten is postelein een van de ingrediënten van een traditionele salade 'fattoush'.

Behandel postelein altijd voorzichtig. De blaadjes kneuzen snel en verliezen dan hun knapperigheid. Haal de bosjes postelein pas los als je de worteltjes eraf hebt gesneden. Was de postelein voorzichtig in ruim koud water en laat het goed uitlekken.

Postelein is een natuurlijk diureticum en wordt gebruikt om het lichaam te ontgiften. Ook versterkt hij het afweersysteem. Het is ook een goede bron van vitamine A, B en C en calcium. Maar het is tevens nitraatrijk. Dat laatste draagt ertoe bij dat postelein een zeer kwetsbare groente blijkt te zijn die na oogst spoedig moet worden geconsumeerd.

Daarnaast werkt het koortsverlagend. Postelein werkt ook verlichtend bij brandend maagzuur. Ook werd posteleinsap en aftreksel van de zaden tegen darmparasieten gebruikt.

Postelein bevat van de bladgroenten de meeste omega-3 vetzuren. Ook komt mucilago, een slijmerige stof, in postelein voor.

DISCLAIM

Mensen met spijsverteringsproblemen en aanstaande moeders eten beter niet teveel postelein.

Leuk om weten

Nieuwe Kruidboek

Tabernaemontanus (Jacob Dietrich Theodorus von Bergzabern (1520-1590)) beval in zijn Nieuwe Kruidboek (Neuw Kreuter Buch) van 1588 postelein aan bij brandend maagzuur en dacht ook dat posteleinsap in de mond losse tanden weer vast kon zetten.
In de oudheid adviseerde Plinius de Oudere de plant als een amulet te dragen als afweer tegen duivels. (Naturalis Historia 20.120).

Geschiedenis

Postelein wordt al duizenden jaren geteeld, om als groente te worden gekookt. Maar ook als geneeskrachtig kruid. Ten tijde van Elisabeth I was het in Engeland goed bekend, maar tegenwoordig wordt het er niet langer als keukenkruid gebruikt. In de rest van Europa daarentegen wordt het graag.

In het oude Griekenland was het een populair medicijn. Ze gebruikten het bij verstopping en ontstekingen van de urinewegen.

In de oudheid adviseerde Plinius de Oudere de plant als een amulet te dragen als afweer tegen duivels. (Naturalis Historia 20.120)

Voedingswaarde per 100 g.
  • 20 Kcal
  • 3,39 g. koolhydraten
  • 2,03 g. eiwit
  • 0,36 g. vet
  • 65 mg. calcium, Ca
  • 494 mg. kalium, K
  • 1,99 mg. ijzer, Fe
  • 0,03 mg. vitamine A
  • 21 mg. vitamine C

Leuk om weten

Taxonomische indeling
Postelein
Vruchten van alruin

Vruchten van alruin

Taxonomische indeling
Rijk: Plantea (Planten)
Stam: Embryophyta (Landplanten)
Klasse: Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade: Bedektzadigen
Clade: 'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade: Lamiiden
Orde: Solanales
Familie: Solanaceae (Nachtschaden)
Portulaca

In andere talen
  • FRANÇAIS: Pourpier
  • DEUTSCH: Portulak
  • ENGLISH: Purslane
  • ITALIANO: pucchiacchella
  • PORTUGUÊS: Beldroega
  • ESPAÑOL: Verdolaga
  • POLSKI: Portulaka
  • SVENSKA: Portlak