Tijm Thymus vulgaris is een geslacht uit de lipbloemenfamilie Lamiaceae. Het zijn kruidachtige of houtachtige planten met een erg aromatische geur, die tot 30 cm hoog worden en bloeien in schijnkransen. De planten komen algemeen voor in het Middellandse Zeegebied en in Azië, maar een drietal soorten komt ook in België en Nederland voor.
Verspreidt een verrukkelijke geur als je er overheen loopt. Hij is dan ook ideaal om langs een pad te planten. U kunt er zelfs een veldje mee beplanten om gewoon over te lopen.
Staat op de Nederlandse Rode Lijst van planten als vrij zeldzaam en matig afgenomen. De bladeren van grote tijm zijn tamelijk dun en slap.
Of wilde tijm heeft kruipende stengels. De opstijgende scheuten zijn aan twee tegenoverstaande zijden behaard en zijn zelden hoger dan 7 cm. Kleine tijm is waardplant voor de vlinders Pempeliella dilutella en tijmblauwtje.
Tijm geeft het beste aroma als de planten in droge, tamelijk onvruchtbare grond staan. Een zonnige standplaats is vereist. Harde wind, kou en natte winters zijn fataal.
Zaai tijm in de vroege lente. Het zaad is zo fijn, dat het gemakkelijker is als u het mengt met bloem of fijn wit zand om te zaaien. Als het gezaaid is, zet het dan onafgedekt onder glas bij een temperatuur van 20°C. Na 5 à 10 dagen zou het moeten boven komen. Omdat de zaailingen gevoelig zijn voor kiemschimmel, geeft u beter geen water langs boven, maar laat de plantjes het water opzuigen langs onder.
Na afharding kunt u vanaf eind mei uitplanten op een onderlinge afstand van 25-40 cm, liefst op een zonnige plaats in goed doorlatende grond. Tijm houdt helemaal niet van natte voeten. Indien nodig kunt u de afwatering verbeteren door split onder de grond te mengen.
Een eenvoudiger manier om te vermeerderen is : stekken of scheuren. Neem eind lente, voor de bloei, stekken van nieuwe scheuten. Scheur oudere planten in de herfst.
Tijm kan gemakkelijk in potten worden geteeld, in standaard potgrond. Snoei in het voorjaar de plant bij, om de vorming van nieuwe scheuten te bevorderen en verwijder hierbij ook de dode takken. Doe dat na de bloei op het einde van de zomer nog eens opdat de planten niet te veel verhoutten. Vervang ze als ze ongeveer 3 à 4 jaar oud zijn. Tijm heeft weinig last van plagen of ziekten, ze kunnen wel eens last krijgen van bladluizen.
Vanwege de aromatische geur wordt tijm dikwijls in de zeepindustrie gebruikt. De planten worden ook als geneeskrachtige planten en als sierplanten gebruikt. Van de bloemen en bladeren wordt ook thee en siroop bereid. Tijm wordt ook gebruikt bij de bereiding van likeuren zoals Bénédictine. Daarnaast is het zoetige, sterke aroma geschikt voor het kruiden van groente, vis, vlees en sauzen.
Van de bloemen en de bladeren kun je thee trekken, of er een siroop mee bereiden.
De etherische oliën van tijm worden bij voorkeur niet inwendig gebruikt, maar kunnen in een stoombad, of een massage-olie of lotion wel erg goed van pas komen.
Oogsten kan je in principe vrijwel het hele jaar door, in elk geval voor culinair gebruik. Voor medicinaal gebruik oogst je bij voorkeur vlak voor, of helemaal in het begin van de bloei. Je oogst vooral jonge twijgjes en bloeitoppen.
Tijm bevat de stof thymol, welke goed is voor de luchtwegen, meer bepaald tegen hoesten en symptomen van astma. Om deze symptomen tegen te gaan wordt veelal gebruik gemaakt van 'tijmsiroop', een siroop met hoge concentratie suiker en tijm.
Tijm heeft antibacteriële en schimmeldodende eigenschappen. Verder werkt het urine afdrijvend, slijmoplossend.
Tijmolie in het bad, kan u van enige reumatische pijn verlossen. En thee van tijm is een uitstekend mondwater.
Tijm helpt ook bij spijsverteringsproblemen (darmgisting), gebrek aan eetlust en bij slechte vertering van spijzen in de hand gewerkt door verhoogde galafscheiding die tijm teweeg brengt. Slapeloosheid , depressie of migraine.
Het gebruik van tijm levert over het algemeen geen problemen op, gebruik er echter geen te grote hoeveelheden van.
Tijmolie kan bij zwangere vrouwen allergische reacties veroorzaken.
Het inwendig gebruik van tijmolie is af te raden.
Thymus stamt waarschijnlijk af van het Griekse woord voor ontsmetten, vermoedelijk door het gebruik ervan als wierook en ontsmettingsmiddel. Er wordt ook wel beweerd dat het afkomstig is van het Griekse thumus, dat "moed" betekent en veel tradities grijpen terug op deze eigenschap. Romeinse soldaten baadden bijvoorbeeld in tijm om er krachtiger van te worden. De Engelsen borduurden in de Middeleeuwen een tijmtakje op symbolen die aan ridders werden gegeven om hun moed in de strijd te vergroten. Een soeprecept uit 1663 vermeldde het gebruik van tijm en bier om verlegenheid te overwinnen, terwijl Schotse hooglanders thee dronken die gemaakt was van wilde tijm, om er kracht en moed uit te putten en nachtmerries te voorkomen.
De krachtige antiseptische en conserverende eigenschappen van tijm waren ook bij de Egyptenaren bekend; zij gebruikten het kruid bij het balsemen. Het is nog steeds een ingrediënt van balsemvloeistof en wordt tevens gebruikt bij het conserveren van anatomische preparaten. Tijm beschermt papier tegen schimmels. Twijgjes werden in ruikers gestoken en door de adel bewaard om zich te beschermen tegen ziekten en stank.
De Romeinen gebruikten tijm om smaak te geven aan kaas en likeur. De honing van bijen die zich voeden met tijm, werd geroemd. Tegenwoordig is tijm een veel gebruikt keukenkruid. De kruidkundige Culpeper roemde tijm als versterkend middel voor de longen; volgens hem bestond er geen betere remedie voor de kinderziekte die kinkhoest wordt genoemd. Tijm wordt al sinds onheuglijke tijden voor medische doeleinden gebruikt. Tijm werd door de monniken uit Italië via Duitsland naar Nederland gebracht.
Laat 50 gram tijm gedurende 10 minuten koken in 3 dl. water. Na het koken zeven en 100 gram kandijsuiker of rietsuiker toevoegen.
Bewaar dit mengsel in een steriel flesje. Neem bij hoest af en toe een lepeltje, u zult vlug merken dat de hoestbuien verminderen en tenslotte achterwege blijven.
Tijm kan 's zomers gemakkelijk worden gedroogd omdat het een houtige stengel en kleine blaadjes heeft. Hiervoor kan de plant buiten aan de waslijn worden gehangen of in een goed geventileerde kamer. Na het drogen kunnen de blaadjes worden verkruimeld en in gesloten potten worden bewaard.
Tijm | |
---|---|
Thymus x citriodorus var. variegata "Citroentijm" |
|
Taxonomische indeling | |
Rijk: | Plantea (Planten) |
Stam: | Embryophyta (Landplanten) |
Klasse: | Spermatopsida (Zaadplanten) |
Clade: | Bedektzadigen |
Clade: | 'nieuwe' Tweezaadlobbigen |
Clade: | Lamiiden |
Orde: | Lamiales |
Familie: | Lamiaceae (Lipbloemenfamilie) |
|