Tuinkers

Lepidium sativum

Tuinkers, sterrenkers, bitterkers of cressonette Lepidium sativum is een eenjarige plant uit de kruisbloemenfamilie (Brassicaceae of Cruciferae). Deze plant kan 40 cm hoog worden en lijkt totaal niet op de kiemplantjes uit de supermarkt of deze die je zelf teelt. Hij bloeit van mei tot juli met witte bloemen. en is afkomstig uit Noord-Afrika. Er bestaat een fijne en een grove cultivar. Jonge tuinkers wordt veel gegeten en de smaak varieert van pittig tot scherp.

Tuinkers kan je heel gemakkelijk zelf telen. Je kan het natuurlijk gewoon buiten telen in de volle grond, maar dit wordt eigenlijk nooit gedaan.

Neem gewoon een ondiep schaaltje leg er een beetje proppenwatte in of enkele laagjes keukenpapier, op gewoon een doek. Dus iets dat water opslorpt en een tijdje vasthoud. Zaai daar de cressonettezaadjes op en 1 à twee dagen later zullen ze reeds ontkiemen. Je mag een beetje maststof tovoegen aan het gietwater, maar dat hoeft helemaal niet. Het enige wat nodig is, is water, zorg dat het papier of wat je gebruikt hebt steeds vochtig blijft.

Na elf à 14 dagen zijn de plantjes zo'n 7 cm lang en kan je ze oogsten. Laat ze niet te groot worden, want dan zijn ze niet meer zo lekker

Tuinkers kan je op deze manier het jaar rond telen. Neem dus schalen die voldoen aan 1 maaltijd voor uw gezin en zaai regelmatig opnieuw

Omdat je tuinkers in princiepe altijd in de serre of binnenshuis zaait, heeft het geen last van plagen of ziekten.

In tegenstelling tot veel andere kruiden, wordt tuinkers nooit gedroogd maar enkel vers gegeten. Gedroogde tuinkers heeft geen enkele smaak.

Als je zelf tuinkers teelt, oogst hem dan pas voor je hem nodig hebt. Hoe verser hoe knappiger. Snijd de steeltjes dan net boven de grond af. Snijd voor gebruik de worteltjes eraf als die er nog zouden aanhangen. Daarna goed spoelen onder stromend water en zeven alvorens toe te voegen aan een gerecht.

Je kan cressonette gebruiken in salades of als garnering van gerechten zoals soepen, broodjes en vleesgerechten.

Tuinkers geeft aan wortelen een kruidachtige smaak. Een traditioneel gerecht in Nederland is beschuit bestreken met boter, bestrooid met tuinkers en suiker. Soms wordt daarna voor extra smaak nog wat citroensap of kaneel toegevoegd.

Verder kun je tuinkersboter maken, is het een lekker soepkruid en maak je een boterham met pindakaas, tahin of zonnebloempasta smaakvoller met deze kiemplant. Verder is het een goed idee om tuinkers over een reeds gebakken omelet te strooien. In Duitsland doet men tuinkers door de kwark. Het is prima mogelijk om fijngehakte tuinkers door een zelf gemaakte mayonaise te doen.

Tuinkers bevat in vergelijking met andere groenten veel essentiële voedingsstoffen. Zo is het rijk aan voedingsvezels, vitamine A, E, C en foliumzuur. Daarnaast is het een goede bron van ijzer, vitamine B1 en B6.

In de Europese kruidengeneeskunde won tuinkers faam als medicijn bij bloedarmoede, blaasaandoeningen en gebrek aan eetlust. Verder wordt het gezien als een bloedzuiverend middel en kan het hoest bestrijden. Het is eveneens een laxeermiddel wat aldus bij obstipatie kan worden ingezet.

Leuk om weten

Geschiedenis

Hoogstwaarschijnlijk hebben de Romeinse soldaten tuinkers meegenomen naar de noordelijke regionen van Europa. In het antieke Egypte werd tuinkers als saladeblad minstens 200 jaar voor Christus gegeten.

Tuinkerszaden, in India chandrashoor genoemd, worden sinds de oudheid gebruikt in de ayurveda, de traditionele geneeskunde van India. Zij worden in India bij de behandeling van astma, hoesten met slijm, kompressen voor verstuikingen, lepra, huidziekte, dysenterie, artritis, diarree, splenomegalie(vergrote milt), dyspepsie en lumbago (lage rugpijn) ingezet.

Voedingswaarde
per 100 gram rauw
  • 32 Kcal
  • 89,4 gr. water
  • 0,4 gr. koolhydraten
  • 2,6 gr. eiwit
  • 0,1gr. vet
  • 3,1 gr. vezels

Mineralen

  • 250 mg. calcium, Ca
  • 2,5 mg. ijzer, Fe
  • 38 mg. magnesium, Mg
  • 80 mg. fosfor, P
  • 500 mg. kalium, K
  • 80 mg. natrium, Na
  • 0,5 mg. zink, Sn
  • 0,08 mg. koper, Cu

Vitaminen

  • 0,08 mg. vitamine B1
  • 0,26 mg. vitamine B2
  • 0,25 mg. vitamine B6
  • 19 µg. vitamine B11
  • 69 mg. vitamine C

Leuk om weten

Taxonomische indeling
Tuinkers
Bloeiende kervel

Jonge kiemplantjes van de tuinkers

Taxonomische indeling
Rijk: Plantea (Planten)
Stam: Embryophyta (Landplanten)
Klasse: Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade: Bedektzadigen
Clade: 'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade: Malviden
Orde: Brassicales
Familie: Brassicaceae (Kruisbloemenfamilie)
Geslacht: Lepidium (Kruidkers)
Lepidium sativum
In andere talen
  • FRANÇAIS: Cresson alénois
  • DEUTSCH: Gartenkresse
  • ENGLISH: Garden cress
  • ITALIANO: Crescione dei giardini
  • PORTUGUÊS: agrião-de-jardim
  • ESPAÑOL: Mastuerzo
  • DANSK: Havekarse
  • POLSKI: Pieprzyca siewna
  • NORSK: Matkarse
  • SVENSKA: Smörgåskrasservel

Recepten

Tuinkerssoep

Ingrediënten voor 4 personen

  • 250 g tuinkers
  • 2 preien
  • 2 aardappelen
  • 1 grote ui
  • 2 blokjes kippenbouillon
  • enkele blaadjes verse spinazie
  • beetje room
  • peper en zout

Bereiding

  1. Knip de tuinkers af en spoel goed. Hou ¼ opzij voor de garnering van de soep en hak de rest fijn. Pel en snipper de ui. Maak de prei schoon en snij hem in ringen (het zachtste stuk van het groene gedeelte mag er ook bij). Schil de aardappel en snij hem in blokjes. Spoel de spinazie en snij ze in reepjes.
  2. Doe de ui, de prei en de aardappel met de kippenbouillon in een soeppan. Overgiet de groenten met 2 liter water.
  3. Breng alles aan de kook en laat ongever 45 minuten doorkoken.
  4. Doe er na 45 minuten de fijngehakte tuinkers bij, goed omroeren en dan de soep pureren met de staafmixer.
  5. Proef wanneer de soep klaar is, kruid met peper en zout en doe de spinazie in de hete soep. Laat een minuutje staan tot de spinazie zacht is en mix dan nog even goed door.
  6. Serveer de soep afgewerkt met een toefje tuinkers en een scheutje room.