De aardpeer, topinamboer of Jeruzalemartisjok Helianthus tuberosus is een soort uit het geslacht Helianthus van de composietenfamilie (Asteraceae) die als vaste plant wordt gekweekt om zijn eetbare knollen. Het is een gemakkelijk te telen plant, die 2 -3 meter hoog kan opgroeien en in de zomer zelfs als windscherm kan dienen.

Hij wordt zowel in de siertuin als in de groentetuin gekweekt en heeft de neiging zich zo sterk uit te breiden dat gesproken kan worden van woekeren.

De plant levert veel onregelmatig gevormde en bultige knollen met wit vlees onder een paarse schil. Er bestaat ook een variëteit met witte schil.

Aardpeer of topinamboer groeit in elke goed doorlatende grond, in de zon of half-schaduw.
Poot de knollen begin maart in voren van 10-15 cm diep op een afstand van 35 cm. in de rij en in rijen met 1 meter tussenruimte. Planten die veel in de wind komen te staan kunnen best wel wat steun gebruiken, door tussen paaltjes draden te spannen tot 2 meter hoog.

Bemesten is niet nodig, want dit doet alleen maar het blad groeien en gaat ten koste van de knollen.

Kies een plaats, voldoende ver van de andere planten verwijdert, zodat de volwassen aardpeer niet te veel zon wegneemt.

Tegen eind oktober zijn de knollen rijp en kan de oogst beginnen. Snijd het bruin geworden loof zo'n 30-60 cm boven de grond af, en haal de knollen uit de grond.

Je kan de knollen bewaren als aardappelen, maar het is beter om ze gewoon in de grond te laten tot je ze nodig hebt. (zo blijven ze langer goed). Houd de kleinste knolletjes als plantgoed voor het volgend jaar.

Aardpeer kan je rauw eten, stomen, stoven of bakken (in schijfjes gesneden). Aardpeer kan je schillen met de dunschiller, maar het is beter hem te schrobben en de schil eraan te laten. Na het schillen of versnijden verkleurt hij heel snel. Aardpeer kan ook rauw gegeten worden, zijn smaak heeft iets weg van artisjok.

De meest courante bereidingswijze bestaat erin de knollen gedurende 15 à 20 minuten te koken met een weinig water (vooral niet te lang koken, want dan vallen ze uit elkaar). Je kan aardpeer ook bakken (in schijfjes) of als smaakmaker toevoegen aan soep.

Aardperen zijn zeer gevoelig tegen uitdrogen. Bewaar ze op het veld, op een hoop goed afgedekt, zo blijven ze goed tot het volgende voorjaar.

De wortels van de aardpeer bevatten cillicum, veel eiwitten, fructanen, biotine, calcium, ijzer, natrium. De knollen bevatten ook inuline. Deze suiker (polysacharide) is goed voor diabetici omdat bij de vertering van inuline geen - voor diabetici moeilijk afbreekbare - glucose vrijkomt.

Inuline wordt zelfs helemaal niet verteerd als zetmeel maar eerder gefermenteerd tot voor de dikdarm nuttige zuren die ook de darmflora gunstig beïnvloeden. Daar ligt dan vooral de gunstige werking zowel voor suiker- als niet suikerzieke personen. Ook is bekend dat de wortels geen nitraten opslaan.

Het is goed voor mensen met jicht, reuma en voorkomt verstoppigen. Het is tevens een uitstekende groente voor Diabetici.

Leuk om weten

Voedingswaarde

per 100 gram gekookt

78    Kcal
77,80 gr. water
17,21 gr. koolhydraten
2,86  gr. eiwit
0,10  gr. vet
3,30  gr. vezels
                     

Mineralen

45   mg. calcium, Ca
6,07 mg. ijzer, Fe
30   mg. magnesium, Mg
54   mg. fosfor, P
407  mg. kalium, K
14   mg. natrium, Na
0,44 mg. zink, Sn
0,10 mg. koper, Cu
                     

Vitaminen

0,03 mg. vit. B1 (Thiamine)
0,03 mg. vit. B2 (Riboflavine)
0,02 mg. vit. B6 (Pyrixodine)
10   µg. vit. B11 (Foliumzuur)
5,2  mg. vit. C (Ascorbinezuur)
                     

Taxonomische indeling

Aardpeer
Aardperen in bloei
Taxonomische indeling
Rijk	Plantae (Planten)
Stam	Embryophyta (Landplanten)
Klasse	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade	Angiospermae (Bedektzadigen)
Clade	'nieuwe' tweezaadlobbigen
Clade	Campanuliden
Orde	Asterales
Familie	Asteraceae (Composietenfamilie)
Geslacht	Helianthus (Zonnebloem)
Helianthus tuberosus

Recepten

Veloute van aardpeer en cantharellen

Ingrediënten

• 1 uien van gemiddelde grootte
• 1 teentje knoflook
• 2 takjes tijm
• 800 ml. gevogeltebouillon
• 350 gram aardpeer/ topinambour
• 500 gram cantharellen (ook hanenkammen genoemd)
• peper
• zout
• olijfolie
• 1 scheutje xeresazijn
• 4 blaadjes verse salie

Bereiding

1. Schil de aardperen en snijd ze in fijne plakjes. Houd een handvol plakjes apart als garnituur.
2. Maak de cantharellen schoon met behulp van een borsteltje en snijd het uiteinde van de steeltjes af. Houd 20 mooie, kleine cantharellen apart als garnituur.
3. Pel de ui en snijd in fijne plakjes. Stoof deze samen met de aardpeer glazig in wat olijfolie. Voeg nu de cantharellen toe en bevochtig alles met de gevogeltebouillon. Breng het geheel aan de kook en voeg de tijm en knoflook toe. Laat de soep 25 à 30 minuten zachtjes trekken, verwijder de tijm en de knoflook en mix de soep grondig met een staafmixer of in een blender. Zeef de soep door een fijne zeef.
4. Smelt een weinig boter in een pan en bak hierin de overige schijfjes aardpeer goudbruin. Voeg de resterende cantharellen toe en bak ze kort mee, kruid met peper en zout en voeg de fijngesneden salie toe.
5. Verdeel de soep over de borden en schik er telkens het garnituur bij in het midden.

Chef: philippe van den bulck

Krokante aardpeerkoekjes

Ingrediënten

• 300 gr. aardperen
• 1 ei
• 3 takjes verse peterselie of 1 tl. gedroogde peterselie
• ½ tl. karwijzaad of kummel of anijszaad
• 1 tl. zout
• ½ el. bloem
• olie om in te bakken

Bereiding

1. Peterselie fijn hakken. De dunne steeltjes zijn ook lekker.
   Ei klutsen en mengen met de kruiden en het zout.
   Met een grove rasp de gewassen aardperen raspen.
2. Met de hand zo veel mogelijk sap uit de geraspte aardperen drukken. Dit sap kun je drinken. Meng het eventueel met appel- of sinaasappelsap.
3. De aardperen meteen mengen met het eimengsel en de bloem.
   Olie verhitten en een proefkoekje bakken.
4. Wanneer het koekje uit elkaar valt, doe dan iets meer bloem door het mengsel.
5. Aardpeermassa in gelijke porties verdelen en maak er platte koeken van zo groot als uw handpalm.
6. Bak ze eerst op een hoog vuur totdat het ei begint te stollen.
   Draai dan het vuur laag en laat ze nog even gaar worden.
7. Ze zijn klaar wanneer de buitenkant krokant is, terwijl de koekjes van binnen nog lekker zacht zijn.
8. Meteen opeten.

Leuk om weten

In andere talen

• FRANÇAIS: Topinambour
• DEUTSCH: Erdbirne, Topinambur
• ENGLISH: Jerusalem artichoke
• ITALIANO: Topinambour
• PORTUGUÊS: Topinambour
• ESPAÑOL: Topinambur
• DANSK: Jordskok
• POLSKI: Słonecznik bulwiasty
• NORSK: Jordskokk
• SVENSKA: Jordärtskocka

Weetjes

Aardperen zijn verwant aan de zonnebloem (helianthus). Ze werden in de 17de eeuw ingevoerd, en werden vooral in grote kasteeltuinen en kloosters aangeplant.

Door de opkomst van de aardappelen zijn ze hier ten onrechte wat in de vergeethoek geraakt.