De zoete aardappel of bataat Ipomoea batatas is een plant uit de Windefamilie (Convolvulaceae). We noemen de zoete aardappel wel een aardappel, maar officieel is het een groente. Deze vrolijke pieper behoort tot de windefamilie, dit zijn zetmeelhoudende knollen. Op de wereld zijn maar liefst 5000 verschillende zoete aardappels te vinden. Van langwerpige tot ronde en van lichtgele tot paarse.

Het is een rankende vaste plant die wel 2,5 tot 3 meter lang kan worden. De paarse of witte bloemen die uit de bladosels tevoorschijn komen, zijn vergelijkbaar met deze van boekweit. De plant brengt niet rap vruchten voort, het zijn eivormige zaaddozen van ongeveer 8 mm, die een of twee zwarte zaden bevatten.

Deze uit Zuid-Amerika afkomstige plant ontwikkeld zetmeelrijke knollen met een melige textuur maar een zoete smaak. De knollen kunnen in vorm variëren van rond of ovaal, hebben een dunne huid. Naar gelang de variëteit kan de knol wit, geel, oranje tot paars zijn.

Zoete aardappel groeit het best bij een gemiddelde temperatuur van ongeveer 24°C. en in zeer goede vochthoudende grond. In een serre is het dus zeer goed mogelijk om deze plant eens uit te proberen.

Vooral 50-60 dagen na het planten, wanneer de nieuwe knollen gevormd worden, is deze plant gevoelig voor droogte. Naar gelang de soort en weersomstandigheden, rijpen de knollen tussen de twee en negen maanden.

Koop plantgoed ook wel "slip's" genoemd, altijd bij een betrouwbare handelaar, die je gezonde planten kan leveren.

Plant de "slip's" zo vroeg mogelijk in het voorjaar als de grond is opgewarmd, of in een verwarmde serre, op ongeveer 2,50cm van elkaar. Bedek de planters met 5cm lichte tuingrond of zand. Als de planten ontkiemen, aard dan nog eens 2,5cm hoger aan. Houd het kweekbed de ganse periode goed vochtig en probeer en bodemwarmte van 21-26°C te behouden.

Maak ondertussen een plantbed klaar om ze verder op te kweken. Hiertoe leg je richels aan van 25-30cm breed en 20cm hoog. Heb je meer dan 1 richel nodig, houd dan een tussen afstand van 1-1,25 meter aan. Maak deze richel(s) goed vochtig en dek ze af met een (zwart) plastiek zeil, om ze goed te laten opwarmen en de vochtigheid vast te houden. Ongeveer 6 weken na het planten als de scheuten geworteld zijn en de plant ±20cm groot is, kan je ze buiten planten op de plaats van bestemming.

Plant de bewortelde "slip's" op de vooraf klaargemaakte richels op 30-45cm van elkaar. In de beginperiode zul je regelmatig moeten schoffelen om het onkruid in bedwang te houden. Geef bij langdurige droge periodes voldoende water, maar drie tot vier weken voor het oogsten geef je beter geen water meer.

Tegen het einde van de zomer, kan je de eerste knollen beginnen oogsten. Dat doe je als volgt: Verwijder zeer voorzichtig en dus best met de blote hand, de aarde aan de zijkant van de richel, tot je de knollen ziet, neem de grootste knol(len) per plant voorzichtig weg zonder de plant zelf te beschadigen en dek alles weer mooi dicht.

Op deze manier kan je verder gaan tot de eerste nachtvorst in het vooruitzicht is.

Voor de eerste nachtvorst, moeten in elk geval alle knollen geoogst zijn. Gebruik hiervoor best een spitvork en begin ver genoeg van de plant verwijderd met het uitgraven van de plant en de knollen. Beschadigde knollen zullen vlug ziek worden, met de kans dat ze ook de andere aantasten.
Vermijd ook om de bataten teveel te verplaatsen en verzetten en al zeker niet mee gooien. Laat ze voor het binnen halen liefst 2 à 3 uur na drogen op het veld. Indien mogelijk moeten ze dan tien tot veertien dagen geklimatiseerd worden op 30° en een luchtvochtigheid van 85%.

Zoete aardappel wordt meestal als groente gekookt of gebakken gegeten. Maar hij wordt ook gebruikt in desserts dankzij zijn zoete smaak. Hij wordt dikwijls aangewend in carpaccio en remouladesaus.

Bij de bereiding worden de zoete aardappels geschild, gekookt en meestal met kruiden geserveerd als bijgerecht.

Je kan ze ook stomen, pureren een beetje bijzoeten en wat meel toevoegen. Kneden en balletjes van draaien; bakken in olie.

In tegenstelling tot de gewone aardappel, kunnen de bladeren wel gegeten worden, gekookt als spinazie.

Naast zetmeel, bevat de zoete aardappel ook sucrose (± 6%) en wordt hij daardoor soms gebruikt om er via fermentatie en distillatie een soort alcohol van te trekken.

De knollen kunnen op een koele plaats verschillende maanden bewaart blijven.

De zoete aardappel bevat de suiker raffinose, dat winderigheid veroorzaakt doordat deze suiker niet verteerd wordt in het voorste gedeelte van het spijsverteringsorgaan, maar pas in de dikke darm. Hierbij ontstaan de gassen waterstofgas en koolstofdioxide. Het gehalte aan raffinose verschilt van ras tot ras.

Ook geeft de zoete aardappel een verminderde afbraak van trypsine (TIA) afhankelijk van het ras van 20 tot 90%. Verhitting bij 90°C heft de werking op. Er bestaan roze en witte varianten van de zoete aardappel. De roze variant bevat meer β-caroteen dan de witte variant. De beide varianten van de zoete aardappel zijn verkrijgbaar in toko's en op markten (tenzij je ze zelf hebt geteeld).

Leuk om weten

Geschiedenis

Columbus trof de zoete aardappel in Haïti aan en bracht hem voor de gewone aardappel naar Europa. Men denkt dat de verspreiding naar de gebieden ten westen van Amerika gebeurde door Indianen die per vlot de overtocht naar de vele eilanden waagden. Bataten worden tegenwoordig geteeld in tropische, subtropische en sommige gematigde streken.

Zoete aardappelfriet

Waar veel thuiskoks alleen mee stoeien, is met het maken van zoete aardappelfriet. Want we willen geen slappe hap, maar krokante frieten! Wij ontrafelden daarom de geheimen van dit verrukkelijke bijgerecht. Voor het maken van zoete aardappelfriet kiezen wij voor de oranje variant. Deze aardappel vind je namelijk volop in de supermarkt.

• Verwarm de oven voor
  Voordat je de zoete aardappels met een mes te lijf gaat, is het slim om de oven voor te verwarmen. De oven mag flink hoog: zet hem op 225 graden. Is je oven niet zo krachtig? Voer de temperatuur dan gerust iets op.
• Snijd de aardappels in de juiste vorm
  Koop als het even kan langwerpige zoete aardappels. Deze kun je makkelijker in de vorm van frieten snijden. Boen de aardappels eerst even schoon en snijd ze dan in de lengte in frietjes van een centimeter. Zorg dat ze ongeveer even dik zijn. Doe trouwens geen moeite om de schil te verwijderen. Met schil worden ze knapperiger.
• Hussel de frietjes goed
  Kokosolie heeft een hoger verbrandingspunt dan olijfolie en kan daardoor heter worden. Net wat je nodig hebt als je krokante zoete aardappelfriet wilt. Doe de gesneden frieten in een kom met een paar lepels kokosolie. Verwarm de kokosolie eerst even in de magnetron of in een pannetje voordat je het over de frieten giet. Hussel het goed, zodat de kokosolie mooi verdeeld is. Wacht nog even met het strooien van zout. Zout onttrekt vocht, waardoor de frieten slap kunnen worden. Wat wel een goed idee is, is de frietjes bedekken met een beetje maizena. Dit bindmiddel zorgt voor extra crunch.
• Verdeel de zoete aardappelfriet over een bakplaat
  Als de oven op de juiste temperatuur is, is het tijd om de frieten over een bakplaat te verdelen. Zorg dat ze niet op of tegen elkaar aan liggen. Heb je een metalen bakplaat, het liefst een vrij dunne, gebruik die dan. Een bakplaat geleidt de warmte een stuk beter dan een ovenschaal.
• Maak een bijpassend sausje
  De frietjes in wording moeten zo'n dertig minuten in de oven. Regelmatig keren is heel belangrijk. Het kost iets meer tijd, maar is wel dé truc om de frieten knapperig te krijgen. Doe dit in ieder geval één keer tijdens het bakken. Terwijl je frietjes in wording in de oven liggen, kun je één van deze sausjes maken:

• Yoghurt + citroensap + knoflook
• Avocado + knoflook + zout
• Griekse yoghurt + munt + knoflook + zeezout
• Yoghurt + koriander + knoflook + paprikapoeder + peper en zout
• Griekse yoghurt + honing + mosterd
• Koriander + limoen + komijn + mayonaise + zout

• Strooi je favoriete kruiden over de zoete aardappelfriet
  Zien de frietjes er gaar uit, haal de bakplaat dan voorzichtig uit de oven. Laat ze eerst even afkoelen voordat je er kruiden over strooit. Naast een snufje zout, zijn currypoeder, cayennepeper, rozemarijn en chilipoeder een lekkere toevoeging. Het voordeel van na afloop de frieten kruiden, is dat je tussendoor kunt proeven. Zo voeg je nooit te veel toe. Ook loop je niet het risico dat de kruiden verbranden in de oven en zo hun smaak verliezen.
• Tip
  Zoete aardappelfrietjes zijn heet het lekkerste. Als je over hebt, kun je ze tot vier dagen bewaren in de koelkast. Warm ze even op in de oven voordat je ze eet.

Leuk om weten

Taxonomische indeling

Zoete aardappel
Recht uit de tuin
Taxonomische indeling
Rijk	Plantea (Planten)
Stam	Embryophyta (Landplanten)
Klasse	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade	Angiospermae (Bedektzadigen)
Clade	'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade	Lamiiden
Orde	Solanales
Familie	Convolvulaceae (Windefamilie)
Geslacht	Ipomoea
Ipomoea batatas

Voedingswaarde

per 100 gram

90    Kcal
75,80 gr. water
20,70 gr. koolhydraten
2     gr. eiwit
6,50  gr. suikers
0,15  gr. vet
3,30  gr. vezels
                     

Mineralen

38   mg. calcium, Ca
0,69 mg. ijzer, Fe
27   mg. magnesium, Mg
54   mg. fosfor, P
475  mg. kalium, K
36   mg. natrium, Na
0,32 mg. zink, Sn
0,16 mg. koper, Cu
                     

Vitaminen

0,70 mg. A (Retinol)
0,11 mg. B1 (Thiamine)
0,11 mg. B2 (Riboflavine)
1,50 mg. B3 (Niacine)
0,29 mg. B6 (Pyrixodine)
6    µg. B11 (Foliumzuur)
19,6 mg. C (Ascorbinezuur)
0,71 mg. E (Tocoferol)
                     

In andere talen

• FRANÇAIS: Patate douce
• DEUTSCH: Süßkartoffel
• ENGLISH: Sweet potato
• ITALIANO: Patata dolce
• PORTUGUÊS: Batata-doce
• ESPAÑOL: Papa dulce
• DANSK: Sød kartoffel
• POLSKI: Batat
• NORSK: Søtpotet
• SVENSKA: Sötpotatis

Recepten

Samosa met zoete aardappels

Ingrediënten

• 200 gram aardappels
• 200 gram zoete aardappels
• 125 gram diepvrieserwtjes
• 20 gram ghee
• 1 teentje knoflook
• 2 theelepels geraspte gember
• 1 theelepel gemalen komijn
• ½ theelepel gemalen koriander
• ¼ theelepel garam massala
• plakken bladerdeeg
• plantaardige olie

Bereiding

1. Schil de aardappelen (gewone en de zoete) en snijdt ze in stukken.
   Kook de aardappels en erwtjes apart van elkaar en giet ze af.
2. Verwarm intussen de ghee in een middelgrote koekenpan.
3. Bak de gember al roerend en pers de knoflook erboven uit. Voeg alle specerijen toe. Laat het nog even staan.
4. Pureer de aardappels in een grote kom tot een bijna glad mengsel. Voeg de erwtjes en het gembermengsel toe. Roer deze er goed door.
5. Snijd rondjes uit elk plakje bladerdeeg.
   Leg op elk rondje een volle theelepel vulling en druk de randen goed tegen elkaar met een vork.
6. Verhit de olie in een grote pan.
   Frituur de samosas in porties rondom bruin.
7. Laat ze uitlekken op keukenpapier.

Mini zoete aardappel taartjes

Ingrediënten 4 pers.

• 350g zoete aardappel, geschild en in blokjes
• 1 pakje hartige taart deeg
• 180 ml gecondenseerde melk 'light'
• het wit van 2 eieren
• 4 eetlepels rietsuiker
• 2 eetlepels donkerbruine basterdsuiker
• 3/4 theelepel kaneelpoeder
• 1/8 theelepel gemalen nootmuskaat
• 1/8 theelepel gemalen kruidnagel
• 4 eetlepels gehalveerde cranberry's (optioneel)

Bereiding

1. Leg de zoete aardappel in een steelpan met net genoeg water om te bedekken. Breng aan de kook en kook ze gaar in ongeveer 5 minuten. Giet af en pureer met een vork of stamper.
2. Verwarm de oven voor op 220°C / gasovenstand 7. Verdeel het deeg in 24 kleine balletjes, bewaar de rest van het deeg voor een ander doel. Druk de balletjes in twee mini muffinbakplaten met elk 12 vormpjes om de taartvormpjes te maken. Zet apart.
3. Doe de zoete aardappel in een blender of keukenmachine, voeg de gecondenseerde melk, eiwitten, basterdsuiker, bruine suiker, kaneel, nootmuskaat en kruidnagel toe. Pureer tot een glad geheel. Doe ongeveer 1 lepel van dit mengsel in elk taartvormpje.
4. Bak dit 10 minuten in de voorverwarmde oven, of tot een prikker in het midden gestoken er schoon uitkomt. Laat in de vorm op een rooster afkoelen. Garneer elk taartje met een halve cranberry voor het serveren.

Bron : Allrecipes