De vijg is de vrucht van de vijgenboom Ficus carica uit de moerbeifamilie (Moraceae). De vrucht is van oorsprong vrij droog en zoet van smaak, maar wordt in Nederland en België voornamelijk gekonfijt gegeten. Verse vijgen zijn tegenwoordig ook in de beter gesorteerde groentewinkel en op markten verkrijgbaar.

De wilde vijg produceert niet eenmaal, maar driemaal per jaar bloemen en vruchten. Aan de buitenzijde lijkt de bloem nog het meest op een onrijpe groene vrucht. Zij is gevormd uit de tot een harde schil peervormig uitgegroeide bloembodem (syconium). Aan de binnenzijde bevinden zich in een holle ruimte de werkelijke bloemetjes; de vrouwelijke onderin, de mannelijke boven bij de zeer kleine opening.

De bevruchting van de vijg vindt plaats door een kleine galwesp (Blastophaga psenes) die door de opening naar binnen kan dringen. Na bevruchting ontwikkelen de vrouwelijke bloemen hun zaden. De vijg gaat rijpen, verandert van kleur en geur en wordt zacht, ook de schil. Het vruchtvlees is groen of rood, smaakt aangenaam zoet en bevat een heleboel kleine zaadjes.

Wilt u met succes vijgen telen, plant de boom dan op een zonnige warme plaats, bijvoorbeeld tegen een muur op het zuiden of zuid-westen. Op een arme goed gedraineerde bodem die niet teveel humus bevat. De plant vraagt niet te veel bemesting. Meng bij het planten grof zand of lavagruis met potgrond om een goede drainage te bekomen. Om een vijgen boom te vermeerderen kan je scheuten nemen aan de voet van de plant of stekken van goed afgerijpt eenjarig hout.

De vijgenboom is vooral in trek om zijn mooie bladeren. In de herfst krijgt de boom embryovijgjes die aan de boom overwinteren maar ietwat gevoelig zijn voor vorst. In het voorjaar groeien de vruchtjes en in de zomer rijpen ze af. Laat in de lente zie je al nieuwe vruchtjes aan de boom komen maar die vallen meestal af.

Bij -7 tot -10°C sterven bovengrondse delen af, maar de wortels overleven. Zij zorgen in het voorjaar voor nieuwe scheuten. -17°C is echter fataal voor de hele plant. De embryovijgen waarvan daarnet sprake verdragen geen temperatuur onder -4°C. U kunt de boom ook in potten telen, zodat je hem in de winter een plaats binnen kunt geven. In potten geteelde vijgenbomen moeten wel iets meer bemest worden.

Vijgenbomen kunnen wel 6 meter hoog worden. Nochtans is het beter hem hier in onze streken niet hoger te laten worden dan 2 à 3 meter. Ook de wortegroei moet je in toom houden, door bijvoorbeeld de plant te kweken in een container of door een smalle boord van 50 tot 60 cm af te bakenen.

Om je vijgenboom veilig de winter te laten doormaken, bind je de struik bijeen en je pakt hem in met stro of geweven doeken. Vervolgens werk je rond het stro de aarde ongeveer 50 cm omhoog. In de lente — na de laatste vorst — trek je de struik beetje bij beetje zijn mantel uit. Bij zware grondvorst bedek je de bodem in de herfst met jonge paardenmest die je in de lente weer verwijdert. Ook een rietmat is een probaat middel om tegen vorst te beschermen. Een vijgenplant in een pot zet je binnen als er vriesweer op til is.

Onderhoudssnoei

In ons klimaat draagt de vijg tweemaal vrucht, maar die zullen maar één keer uitgroeien tot rijpe vijgen. De vruchten komen aan de laatste 20 cm van de zomerscheuten. Ze overwinteren in embryonale toestand, ze zijn dan niet groter dan erwten en zien eruit als wratten. Na de winter dikken ze aan en in augustus en september rijpen ze af. In de loop van het groeiseizoen is er een tweede vruchtzetting maar die vruchten rijpen niet op tijd af. In de herfst verwijder je de groene vruchtjes, zodat de boom zijn energie in de overwinterende vruchtjes steekt.

Struikvorm
Knip alle slecht geplaatste en naar binnen groeiende scheuten weg. Elk jaar in februari kan je een deel van het oude en onproductieve hout wegsnijden tot aan een jongere scheut of knop, om de plant te verjongen.
Leivorm
Verwijder eind juni de toppen van de jonge scheuten op de hoofdscheuten, om de vorming van veel embryovijgjes te stimuleren. Verjongen en uitdunnen doe je beter in februari. Zorg ervoor dat er steeds voldoende zon bij de vruchten en de scheuten kan komen. Bind daarom de scheuten op 25 tot 30 cm van elkaar.
Potplanten
Dun de takken uit , om licht en lucht in de plant toe te laten. Snoei de oude takken terug tot een lager geplaatste naar buiten groeiende zijscheut. Die kan later uitgroeien om als nieuwe hoofdscheut te dienen.

Tot op heden zijn er voor de vijgen in volle grond nog niet veel plagen of ziekten gemeld.

In de serre daarentegen kan je wel eens last hebben van spint Tetranychidae.

Wespen Vespidae worden aangetrokken door de zoete geur van de vruchten en als je de vruchten te lang laat hangen zullen er in de koude kas ook een hele zwerm fruitvliegjes op afkomen. Daarom kun je beter de overrijpe vijgen verwijderen.

Grauwe schimmel Botrytis cinerea tast jonge scheuten aan, waardoor deze soms over een lengte van 30 cm afsterven. De aangetaste plantedelen zijn overdekt met een grauwgrijs schimmelpluis, waarin zwarte sclerotiën, de rustlichamen en zwatre sporen kunnen voorkomen. De schimmel kan ook de vruchten aantasten, waardoor deze verrotten en afvallen voordat ze rijp zijn; soms droogt de vrucht uit en blijft in verdroogde toestand aan de boom hangen.

Vijgen zijn op hun best als ze aan de boom gerijpt zijn, dat zal meestal in augustus zo zijn. Je merkt het aan het feit dat ze gaan doorhangen, ze voelen dan ook zacht aan en hebben de neiging om te scheuren.

Verse vijgen kunt u op een koele plaats 2 tot 3 dagen bewaren, maar je kunt er ook jam of moes van maken, de zoete smaak combineert goed met hartige kazen.

Tegen constipatie gebruikten de Grieken gedroogde vijgen in verse olijfolie. De kleine pitjes in de vrucht stimuleerden hun darmwerking. Nadien dronken ze een slok lichte wijn.

Vroeger gebruikten ze vijgen om de binnenkant van het lichaam op een lentekuur te vergasten. Hiervoor mengden ze 0,5 kg gemalen vijgen met eenzelfde hoeveelheid gemalen rozijnen. Daar maakten ze een worst van. Elke morgen sneed betovergrootmoeder er dan een stukje van af en gaf dat aan haar kinderen. De nuchtere maagjes genoten.

Voor bronchitis bestond er een andere truc-met-de-vijg. Bij ademhalingsproblemen legden ze twee vijgen in een glas brandewijn. Die speelden ze de volgende morgen op de nuchtere maag binnen.

Sommige studies geven aan dat vijgen behulpzaam kunnen zijn bij: Indigestie, constipatie, diabetes, hoest, bronchitis en astma, vijgen zouden ook de seksuele potentie verhogen.

DISCLAIM

In de vijg zit Cardina, een stof die eiwit afbreekt.
Teveel vijgen eten kan aanleiding geven tot diarree.
Gedroogde vijgen hebben een hoog suikergehalte en kunnen hierdoor tandbederf veroorzaken.

Kijk uit bij het snoeien van vijgenplanten! Uit de snoeiwonden komt er een witte vloeistof. Indien dat witte melksap op de huid komt, dan kan dat enkele dagen later verbrandingsverschijnselen geven!

Enkele foto's

Vijgen

Rijpe vruchten.

Vijgen

Een jonge vijgeboom.

Vijgen

Rijpe vrucht.

Vijgen

Doorsnede van een rijpe vrucht.

Vijgen

Alle delen van de plant..

Leuk om weten

Weetje

De vijg is één van de oudst bekende vruchten. Al rond 9000 v. Chr. werden vijgen verbouwd in een vroeg-neolithisch dorp in de Jordaan-vallei, 13 kilometer ten noorden van Jericho.

In sommige culturen hebben vijgen ook een symbolische waarde. In het boek van Jeremia (in de Thora en het Oude Testament) staat het product voor 'vernietiging', omdat Adam en Eva na hun zondeval schorten maakten van vijgenbladeren. In het Nieuwe Testament toont Jezus zijn afschuw van een vruchteloze vijgenboom.

In boeddhistische en hindoeïstische teksten wordt soms het spreekwoord 'zoeken naar een bloem in een vijgenplant' gebruikt, verwijzend naar de afwezigheid van bloemen in deze plant. Dit spreekwoord wordt gebruikt als iets vrijwel onmogelijk is, of als kwaliteit totaal afwezig is. Bovendien wordt er soms over vijgenbloemen gesproken als iets dat heel zeldzaam is.

Hildegard von Bingen schreef in de 11de eeuw al: Een gezonde mens die vijgen eet, wordt onstandvastig, genotzuchtig en wellustig.

De Griekse arts Pedanios Dioscurides schreef in de 1ste eeuw na Christus: De vijgen worden gekookt en fijn gestampt. Daarna leg je ze als pleister op het gezwel. Dat doe je bij oorzweren en halsgezwellen. De vijgen doen de gezwellen vlugger rijpen.

Meest geteelde rassen

Er zijn heel veel variëteiten vijgen, waarvan een aantal in meer of minder mate geschikt is. Hieronder een lijst van variëteiten. Laat u zich adviseren bij een goede kweker. De meest geschikte keus zal afhangen van de locale bodem, klimaat en uw eigen voorkeur. Vijgen in tuincentra zijn vaak naamloos. Een fraaie bladplant zal het zeker worden, of en hoeveel vrucht de plant draagt is echter afwachten.

Brown Turkey:
Het beste ras. is goed winterhard en draagt lekkere vruchten. ’Brown Turkey’ heeft bruinrode vruchten met heerlijk zoet rood vruchtvlees welke vanaf augustus geoogst kunnen worden, heeft een krachtige groei.
Rouge de Bordeaux:
Een kleine vijgeboom die in een kuip kan worden gehouden. Variëteit die in september rijp wordt.

Leuk om weten

Taxonomische indeling

Vijg
Jonge vruchten
Taxonomische indeling
Rijk	Plantae (Planten)
Stam	Embryophyta (Landplanten)
Klasse	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade	Angiospermae (Bedektzadigen)
Clade	'nieuwe' tweezaadlobbigen
Clade	Fabiden
Orde	Rosales
Familie	Moraceae (Moerbeifamilie)
geslacht	Ficus
Ficus carica

Voedingswaarde

per 100 gram Verse vruchten

74    Kcal
79,11 gr. water
19,18 gr. koolhydraten
0,75  gr. eiwit
16,26 gr. suikers
0,30  gr. vet
2,9   gr. vezels

Mineralen

35   mg. calcium, Ca
0,37 mg. ijzer, Fe
17   mg. magnesium, Mg
14   mg. fosfor, P
232  mg. kalium, K
1    mg. natrium, Na
0,15 mg. zink, Sn
0,07 mg. koper, Cu

Vitaminen

0,03 mg vit. A (Retine)
0,06 mg. vit. B¹ (Thiamine)
0,05 mg. vit. B² (Riboflavine)
0,11 mg. vit. B⁶ (Pyrixodine)
6    µg. vit. B¹¹ (Foliumzuur)
2    mg. vit. C (Ascorbinezuur)

per 100 gram Gedroogde vruchten

249   Kcal
30,05 gr. water
63,87 gr. koolhydraten
3,30  gr. eiwit
47,92 gr. suikers
0,93  gr. vet
9,80  gr. vezels

Mineralen

162  mg. calcium, Ca
2,03 mg. ijzer, Fe
68   mg. magnesium, Mg
67   mg. fosfor, P
680  mg. kalium, K
10   mg. natrium, Na
0,55 mg. zink, Sn
0,40 mg. koper, Cu

Vitaminen

0,01 mg vit. A (Retine)
0,08 mg. vit. B¹ (Thiamine)
0,08 mg. vit. B² (Riboflavine)
0,10 mg. vit. B⁶ (Pyrixodine)
9    µg. vit. B¹¹ (Foliumzuur)
1,2  mg. vit. C (Ascorbinezuur)

In andere talen

FRANÇAIS : Figue
DEUTSCH : Feigen
ENGLISH : Fig
ITALIANO : Fico
PORTUGUÊS : Figo
ESPAÑOL : Higo
DANSK: Figner
POLSKI: Figa
NORSK: Fiken
SVENSKA: Fikon

Recepten

Vijgenconfituur

Ingrediënten

1 kg. verse rijpe vijgen
700 gram confituursuiker
2 el. honing
sap van een ½ citroen

Bereiding

Was de vijgen, verwijder de steeltjes en snijd ze in vieren.
Doe de vijgen, suiker, honing en citroensap in een grote pan en schep het geheel goed om.
Breng aan de kook, verminder het vuur en laat, onder voortdurend roeren, op een zacht vuurtje sudderen tot de confituur is ingedikt (ongeveer 10 à 15 minuten).
Doe de hete confituur in bokalen met schroefdeksel, sluit luchtdicht af en draai ze enkele minuten om.

Tip :

Overheerlijk op de boterham en op ijs.

Men kan het ook als bijgerecht geven bij gevogelte, konijn, wild of schep het op een appeltje of peertje ipv veenbessencompote

Geitenkaas-tijmbrood met appel en vijgen

Ingrediënten

Voor het deeg

330 g tarwemeel voor boerenbrood
200 ml hand warm water
3 g droge gist
1 el boter
1 tl zout
1 tl suiker

Voor de vulling

1 vers (zachtbrokkelig) geitenkaasje (ca. 75 g)
1 zoete handappel
2 verse vijgen
2 el honing
3 takjes tijm

Bereiding

Meng het meel met het water, gist, boter, zout en suiker tot een goed gemengd deeg. Kneed het deeg vervolgens zeker 10 minuten intensief door voor een goede glutenvorming. Laat het deeg in een diepe kom met een vochtige doek erover in een lauwe oven (50 °C) 40 minuten rijzen.
Brokkel de kaas in stukjes, snijd de appel en vijg in stukjes en rits de blaadjes van de tijm. Meng de appel, kaas, vijgen en tijm. Druk het deeg tot een vrij platte ronde schijf. Verdeel het mengsel over het deeg (laat de randen vrij) en schep/knijp de honing erover. Vouw en druk het deeg vanaf de randen een aantal malen naar het midden zodat er een grove vloerbrood vorm ontstaat.
Leg het brood op een bakplaat en besproei het licht met water. Laat het deeg nog 30 minuten in de lauwe oven rijzen.
Neem het brood uit de oven en verwarm de oven naar 200 °C. Bestrooi de bovenkant van het brood met bloem en bak het brood in ca 35 minuten in het midden van de oven gaar (het brood klinkt hol als het gaar is). Laat het brood goed afkoelen voor het gesneden wordt.