Vlier Sambucus nigra is een geslacht van snelgroeiende heesters of kleine bomen uit de kamperfoeliefamilie (Adoxaceae). In de lente dragen ze tuilen van witte of crèmekleurige bloemen, gevolgd door kleine rode, blauwachtige of zwarte vruchten. Ook komt er een vlier met paars blad en roze bloemen voor. De vlier wordt in Noord-Holland en Ameland ook wel flarieboom of vlaarder genoemd.

Over de vlier doen er verschillende volksverhalen de ronde.

Zo worden aan de bloesem van de vlier voorspellende krachten toegeschreven. In Midden-Europa hingen jonge meisjes in de nacht van eenentwintig juni een bloeiende vlierbloesem achter het bed. Hierdoor zal hun toekomstige echtgenoot zich in hun droom openbaren.

Volgens een ander verhaal mag je vlier nooit verbranden, omdat anders de heksen die in de vlier wonen vrij komen.

Op het hout van de vlier groeien dikwijls eetbare paddestoelen, "Judasoor" genoemd.

Zaaien is mogelijk, maar hierbij gaan de meeste gewenste eigenschappen verloren. De in het wild voorkomende vlierstruiken worden meestal door de vogels verspreid. Deze zaailingen hebben meestal kleine bessen, zijn ongelijk rijp en zijn soms laat rijp.

Vermeerdering doe je bij voorkeur door winterstekken te nemen tijdens de maanden november - februari. Gewone winterstekken van een lengte van ongeveer 25-30 cm geven een tamelijk goede beworteling.

Vlierbessen groeien het best op humusrijke, vochthoudende, stikstofrijke gronden die niet te nat of te droog zijn. Op goede grond is de productie beter dan op minder goede grond. De pH mag licht zuur tot licht alkalisch zijn (6 tot 7,5). U kunt vlier best planten op een zonrijke plaats, maar ook op half beschaduwde plaatsen doet hij het nog wel.

Plant bij voorkeur sterke éénjarige- of tweejarige planten. Hou er bij het schoffelen rekening mee dat de vlier oppervlakkige wortels heeft, daarom kunt u ook gras onder de boom (struik) laten groeien. Hou na het planten 6- 8 stevige laagstaande eenjarige twijgen. Zware twijgen mogen altijd teruggesnoeid worden op 2 paar ogen. Oude verwaarloosde struiken laten zich gemakkelijk terugsnoeien tot op 30-50 cm boven de grond. De beste snoeitijd is van november tot maart, of na de bloei.

Bladluizen Aphidoidea kunnen de stam en de bladeren aantasten. Een mozaïekvirus manifesteert zich soms in de lente, dan zie je een gele streep langs de nerven. Deze symptomen verdwijnen in de zomer, maar kunnen in het najaar terugkeren.

Zowel bloemen als bessen worden gebruikt voor het maken van wijn; de bessen worden ook verwerkt tot jenever en jam of gelei. Ook worden de bessen gebruikt voor het verven.

Van de bloemschermen kunnen vlierbloesembeignets worden gemaakt, een toetje. Hiervoor moeten deze in een beslag worden gedoopt en daarna in ruim vet goudbruin worden gebakken.

Vlierbloesem laat men even trekken in water en gefilterd kan men daarvan een limonade maken die verfrissend en zweetafdrijvend werkt, ook bij verkoudheden. Dit kan ook met de jonge scheuten in de periode van Sint Jan (24 juni) die op dat moment het krachtigst zijn.

Vlierbessen worden altijd gekookt, ze bevatten veel vitamines. Ze geven een pittige smaak bij het toevoegen aan kruisbessenjam. Men kan ook van vlier zelf een sterke jam maken, of siroop en bollen. Gezeefd is deze siroop het huismiddel tegen keel- en buikpijn.

Thee van de bladeren werkt bloedreinigend. Thee van de bloemen versterkt de afweer. Gekookte bessen versterken de stofwisseling en worden ingezet tegen ischias en reuma. Vlierbessensiroop is goed voor de keel bij een verkoudheid. Het helpt de koorts te onderdrukken bij griep.

Gekneusde bladeren bijeengebonden boven een deur of raam houden muggen op afstand. Kransen van vliertakken legt men over de hoofden van paarden om lastige vliegen op afstand te houden.

DISCLAIM

De bessen kunnen beter niet rauw gegeten worden aangezien ze licht giftig zijn. Ze bevatten de naar dit geslacht genoemde stof sambunigrine, die door koken onschadelijk wordt gemaakt.

Astma-gevoelige mensen kunnen omwille van de overvloedige pollen beter geen vlier planten.

Enkele foto's

Vlierbes

Rijpe vruchten aan de struik.

Vlierbes

Bloeiende trosvlier (Sambucus racemosa).

Vlierbes

Een bloeiende tak.

Vlierbes

Hier hebben duidelijk vogels op bezoek geweest.

Leuk om weten

In andere talen

FRANÇAIS :Baie de sureau
DEUTSCH : Weiße Fliederbeere
ENGLISH : Elderberry
ITALIANO : Sambuco
PORTUGUÊS : Groselha
ESPAÑOL : Grosella espinosa
DANSK: Hyld
POLSKI: Bez
NORSK: Hylleslekta
SVENSKA: Flädersläktet

Drie groepen vlier

gewone vlier: (Sambucus nigra), met zwarte bessen, is de belangrijkste soort in Europa. Een in de natuur voorkomende variëteit van de gewone vlier is de peterselievlier (Sambucus nigra laciniata), die diep ingesneden bladeren heeft.
trosvlier of bergvlier: (Sambucus racemosa) groeit in de koudere gedeelten van het noordelijk halfrond en heeft helderrode bessen.
kruidvlier: (Sambucus ebulus) is een zeldzame soort die men wel eens langs rivieren kan tegenkomen.

Leuk om weten

Taxonomische indeling

Vlierbes
Gewone vlier Sambucus nigra met roze bloemen
Taxonomische indeling
Rijk	Plantae (Planten)
Stam	Embryophyta (Landplanten)
Klasse	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade	Angiospermae (Bedektzadigen)
Clade	'nieuwe' tweezaadlobbigen
Clade	Campanuliden
Orde	Dipsacales
Familie	Adoxaceae (Muskuskruidfamlie)
geslacht	Sambucus (Vlier)
Sambucus nigra

Voedingswaarde

per 100 gram

73    Kcal
79,80 gr. water
18,40 gr. koolhydraten
0,66  gr. eiwit
0,50  gr. vet
7     gr. vezels

Mineralen

38   mg. calcium, Ca
1,60 mg. ijzer, Fe
5    mg. magnesium, Mg
39   mg. fosfor, P
280  mg. kalium, K
6    mg. natrium, Na
0,11 mg. zink, Sn

Vitaminen

0,07 mg. vit. B¹ (Thiamine)
0,06 mg. vit. B² (Riboflavine)
0,23 mg. vit. B⁶ (Pyrixodine)
6    µg. vit. B¹¹ (Foliumzuur)

Recepten

Vlierbessenlimonade

Ingrediënten

15 vlierbloemschermen
½ liter kokend water
½ kg suiker
2-2,5 citroenen
10 gram citroenzuur

Bereiding

Kook ½ liter water en los er de suiker in op.
Doe 15 bloesems + de stukjes citroen met schil en citroenzuur in een kom (liefst inox). Gebruik alleen citroenen waar de schil onbehandeld is en anders zonder de schil!
Giet er het kokende suikerwater bij.
Laat 4 dagen trekken op een koele plaats.
Zeef alles.
Verdeel alles in porties

Kooktip :

Bovenstaand mengsel kan ook diepgevroren worden. Een koffielepeltje van het diepgevroren mengsel als bodempje in een glaasje champagne of mousserende wijn zorgt voor een prima en uiterst verfrissend aperitiefje, wil men een iets straffer aperitief, dan kan men aan het geheel nog een scheutje witte rum toevoegen. Ook als sorbet komt het mengsel uitstekend tot zijn recht, in een mooi sorbetglas met een beetje witte rum overgoten, is dit een feestelijk tussendoortje, en op een zwoele zomeravond bij een zomerse barbecue helpt dit laatste om de maag even tot rust te laten komen alvorens ons terug op het zwaardere werk te gooien.

Dit mengsel is ook dorstlessend in zéér koud spuitwater, het wordt toegevoegd naar eigen smaak.

Vlierbloesemlikeur

Ingrediënten

25 mooie vlierbloesemschermen
1,5 liter gin
3 liter water
1 kilo suiker
4 biologische citroenen
50 gram citroenzuur

Bereiding

Gebruik een grote pot met deksel.
Laat het water met de suiker koken en afkoelen.
Snij de ongepelde citroenen in stukken en doe ze samen met de citroenzuur en de vlier in de pot.
Laat de bereiding 72 uur rusten met gesloten deksel.
Door een zeef gieten en zo nodig filteren door een koffiefilter of kaasdoek.
Verdeel de likeur in flesjes, zet ze 3 maanden opzij en dan... genieten!

Vlierbessensiroop

Ingrediënten

Rijpe verse vlierbessen
Suiker
4 à 5 kruidnagels

Bereiding

Verwijder alle onrijpe bessen maar ook de beschimmelde en beschadigde uit de tros. Ris de bessen van de trossen (dit gaat goed met een vork).
Kook de bessen met een weinig water op een zacht vuur tot de bessen openspringen.
Zeef nu alles door een neteldoek of een fijne zeef.
Voeg suiker toe aan het sap in een verhouding van 1:1. Doe er ook de kruidnagels bij, en kook het geheel tot je een geleiachtige brij bekomt. Schep het schuim er met een schuimspaan af.
Giet de siroop in verwarmde en steriele flesjes met schroefdeksel, sluit ze onmiddelijk af. U kunt de flessen bewaren op een koele en donkere plaats.

Hoe gebruiken

Neem evenveel vlierbessiroop en water. Laat het tot aan het kookpunt komen en drink het zo heet mogelijk uit.
Vlierbessensiroop helpt bij verkoudheid en griep.
Ook in thee is vlierbessensiroop lekker.