De ui Allium cepa (ook wel "ajuin", "tuinui" of "juin" genoemd in Zuid-Nederland en Vlaanderen) wordt meestal gebruikt voor voor het kruiden van gerechten. Het is een plant uit de lookfamilie (Alliaceae).

Ajuin is een winterhard tweejarig bolgewas maar wordt eenjarig geteeld voor consumptie. Het is een veel gebruikte en gezonde groente, die bij zowat elk gerecht wordt gemengd. Het is lekker in de soep, wordt gefruit bij andere groenten en veel vleesgerechten en sauzen. Gebruikt voor inmaak van diverse vissoorten zoals haring en mosselen. Rauw gegeten bij koude schotels enz…

Uien worden onderverdeeld in drie hoofdgroepen:

• gewone ui
• bos- of lente-uitjes
• zilverui

De teeltwijze Is voor elke soort min of meer het zelfde, alleen de plantafstand en het tijdstip dat ze klaar zijn om te oogsten is verschillend.

Er zijn hoofdzakelijk twee manieren om uien te telen, namelijk door het zaaien of door het "poten" dat is het planten van kleine knolletjes van vorig jaar.

Uien staan graag op een vruchtbare grond in volle zon. Bos- en zilverui mag iets meer in de schaduw staan. Om een goede bewaring te verzekeren kunt u het perceel een flinke gift potas geven.

De teelt van zaaiuien gebeurt uiteraard met zaad. Zaaien kan reeds zeer vroeg in het voorjaar (tweede helft van maart tot half april), maar is ook mogelijk in de vroege herfst (eind augustus tot eind september). De eerste kan men oogsten vanaf eind augustus, en bij de tweede manier oogst men vanaf half juni van het volgend jaar.

Zaai op rijen met een tussenafstand van ten minste 25 cm, dun bij opkomst uit op 5 cm in de rij en later op 10 cm. De tweede uitdunnelingen kunt u reeds gebruiken in salades of allerlei andere gerechten.

Plantuien kunnen worden opgekweekt uit kleine gezaaide uitjes van de vorige oogst, maar ook uit uitjes die daarvoor speciaal geteeld werden uit zaad de zogenaamde tweejaars-uien. De teeltwijze is praktisch hetzelfde als voor de zaai ui, alleen ga je nu niet zaaien maar planten. Steek de knolletjes in de grond zodanig dat de neus nog juist boven steekt. Plant de uien in rijnen met een onderlinge afstand van minstens 25 cm en 10 tot 15 cm in de rij. Uien planten kan in februari of maart als de grond enigzins begint op te warmen. Geoogst wordt vanaf begin juli tot half augustus.

Zilveruien of "jonge ajuintjes, teel je op dezelfde wijze als zaai-uien maar een rijafstand van 20 cm is al voldoende, en je hoeft ze ook niet uit te dunnen op 10 cm, maar je haalt regelmatig deze die je groot genoeg vindt voorzichtig weg van tussen de andere. Doe dat heel omzichtig, om de plantjes die blijven staan niet te beschadigen. Geef na elke maal te hebben geoogst een flinke waterbeurt.

Voor de rest hoeft u voor beide teelten regelmatig het onkruid te verwijderen. Maar doe dat ook heel omzichtig. Zorg dat je hierbij zo weinig mogelijk de wortels beschadigd en de bladeren niet kneust zodat er niet teveel "uiengeur" vrijkomt. Anders krijg je direct een invasie van de uivlieg.

Uien kan je fruiten, stoven of stomen. Je kunt ajuin vullen of als beignet ingrediënt gebruiken. Rauwe uien, fijn gesnipperd zijn een lekkernij in salades.

Het groen van oude uitlopende uien kan je gebruiken in groentestoofschotels of versnipperen in een saus.

Jonge geplantte uien kunnen ongeveer 2 à 3 weken goed blijven bij 0°C.

Zaaiui blijft bij een temperatuur van 2 - 5°C ongeveer 6 maanden goed. Bij een temperatuur van -1 à -2°C ongeveer 10 maanden. In dat geval langzaam laten ontdooien vóór gebruik.

Leuk om weten

Geschiedenis

Uit geschriften van rond 3000 v. Chr. blijkt dat de ui voor het eerst in delen van Azië werd verbouwd. In deze periode kwam de ui ook voor in China en later ook in het oude India. Vanuit India is de ui naar Griekenland en Egypte gebracht. In decoraties en hiërogliefen van piramides komt de ui veelvuldig voor. De piramidebouwers kregen uien als rantsoen. Aangenomen werd dat de ui de fysieke kracht bevorderde en ziekten hielp voorkomen. Uien werden ook in graftombes gelegd voor in het volgende leven.

Ze waren tegelijkertijd voedsel en medicijn tijdens de reis naar het hiernamaals. Ook zou de schil door de structuur gezien worden als een symbool van eeuwigheid.

Uien werden ook door Grieken en Romeinen gebruikt. Een deel van de markt in Athene werd zelfs 'ta skoroda' genoemd, wat 'de knoflook' betekent en aangeeft dat de handel in Allium deel uitmaakte van het dagelijkse leven. Na de introductie door de Romeinen in Europa werd de ui als groente snel populair. In de dertiende eeuw was er in Londen een levendige handel en werden er zelfs geïmporteerde uien verkocht. Vanaf dat moment neemt de ui in belang toe, zowel in Europa als daarbuiten.

In de middeleeuwen werd deze groente, door hun winderige reputatie, alleen door armen geconsumeerd.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was het een effectief antisepticum voor de wonden van soldaten. Wegens zijn antiseptische werking werd er traditioneel ook een doorgesneden ui in de ziekenkamer gelegd, om de lucht in de kamer te zuiveren.

Weetjes

De ui heeft, in zowel positief als negatief opzicht, altijd veel aandacht gekregen. Hij speelde een belangrijke rol in de folklore, literatuur en schilderkunst en werd niet zelden symbolisch, geneeskrachtig of spiritueel gewaardeerd.

Uien zijn niet alleen een groente, maar ook een smaakmaker, net als prei, wortel en selderieknol. Ook worden gedroogde uitjes gebruikt. Meestal worden hier Spaanse uien voor gebruikt, omdat die een hoger drogestofgehalte hebben. In de boeddhistische keuken worden uien vermeden, vanwege de geur en de vermeende lustopwekkende werking.

In andere talen

• FRANÇAIS: Oignon
• DEUTCH: Zwiebel
• ENGLISH: Onion
• ITALIANO: Cipolla
• PORTUGUÊS: Cebola
• ESPAÑOL: Cebolla
• DANSK: Kepaløg
• POLSKI: Cebula zwyczajna
• NORSK: Vanlig løk
• SVENSKA: Lök

Leuk om weten

Taxonomische indeling

Ajuin
Zo kan je ajuin ophangen om te drogen
Taxonomische indeling
Rijk	Plantae (Planten)
Stam	Embryophyta (Landplanten)
Klasse	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade	Angiospermae (Bedektzadigen)
Clade	'nieuwe' tweezaadlobbigen
Clade	Asparagales
Orde	Apiales
Familie	Alliaceae (Lookfamilie)
Geslacht	Allium (Look)
Allium cepa

Voedingswaarde

per 100 gram gekookt

40    Kcal
89,11 gr. water
9,34  gr. koolhydraten
1,10  gr. eiwit
4,24  gr. suikers
0,10  gr. vet
1,70  gr. vezels
                     

Mineralen

23   mg. calcium, Ca
0,21 mg. ijzer, Fe
10   mg. magnesium, Mg
29   mg.fosfor, P
146  mg. kalium, K
9    mg. natrium, Na
0,17 mg. zink, Sn
0,08 mg. koper, Cu
                     

Vitaminen

0,04 mg. vit. B1 (Thiamine)
0,02 mg. vit. B2 (Riboflavine)
0,12 mg. vitavit.mvit.ine B6 (Pyrixodine)
19   µg. vit. B11 (Foliumzuur)
7,4  mg. vit. C (Ascorbinezuur)
                     

Recepten

Uienconfituur

Ingrediënten

• uien liefst rode,
• boter
• bloemsuiker
• rode wijn
• sherry azijn
• peper en zout
• rozijnen

Bereiding

1. Snij de uien in ringen en stoof ze in wat boter gekruid met peper en zout.
2. Voeg er per kilo uien ongeveer 600 gram suiker aan toe.
3. Doe er ook ongeveer twee soeplepels rozijnen per kilo uien bij.
4. Overgiet met de rode wijn tot de uien net onder staan en laat het onder een deksel circa 30 minuten zachtjes koken.
5. Giet er nu een flinke scheut azijn bij en laat nogmaals 30 minuten maar nu zonder deksel zacht koken.
6. Laten afkoelen en in jampotten vullen.
7. In de koelkast bewaart dit zeer lang en het is lekker bij paté en alle wit koud wit vlees ( kip , kalkoen en zelfs bij een royale snede ham).

Gevulde ajuin

Ingrediënten

• 6 uien
• 6 eetlepel room
• ½ pak spekblokjes gebakken
• peper en zout
• rozemarijn
• gemalen parmezaan.

Vooorbereiding

Kook de uien 15 min. in licht gezouten water, bak de spekblokjes krokant.

Bereiding

1. Meng de spekblokjes met de room en kruid met rozemarijn en versgemalen peper.
2. Haal binnenste van de uien uit niet alles, en vul met de spekblokjes mengeling, strooi parmezaan over en zet 20 minuten in voorverwarmde oven van 200°C.

Uiensiroop

Uiensiroop kunt u zelf maken door 500 gram uien fijn te snijden. Zet ze een nacht weg in een liter water. Voeg er vervolgens 250 gram rietsuiker aan toe en kook het geheel even op.

Haal het door een fijne zeef en je hebt een uiterst geneeskrachtige siroop die kinderen ook lekker vinden.