De asperge (Asparagus officinalis subsp. officinalis) is een winterharde, overblijvende kruidachtige plant uit de aspergefamilie, de plant is inheems in Europa, Azië en Noordwest-Afrika. Het is een doorlevende plant en blijft zeer lang op dezelfde plaats staan, waardoor hij jaren na elkaar de grond ‘gevangen’ houd. Daarom wordt hij misschien zelden door hobbyisten geteeld.
Het is een plant waarvan de jonge scheuten geteeld worden als groente, en is een van de meest begeerde groenten die er zijn. Je kan ze ook een plaatsje geven in de siertuin, omdat je ze na 24 juni (St. Jan) moet laten doorgroeien, Kunnen ze uw tuin sieren met mooi groen en bessen.
Er bestaan witte asperges en groene asperges. De eerste zijn onder de grond gegroeid en uit het licht gehouden, de tweede hebben wel de zon gezien.
Asperges uit zaad opgekweekt kan je pas na het vierde jaar voor de eerste maal oogsten. Daarom is het beter en eenvoudiger deze plant op te kweken uit één jaar oude planten. Schaf u mannelijke planten aan, die geven een betere kwaliteit en zijn productiever.
Op zware grond is het zeer moeilijk om mooie asperges te telen, al doe je nog zo uw best om die grond met allerlei middelen lichter te maken.
Teel dus asperges op lichte zanderige diep omgespitte grond. Plant in april om de 40 cm in rijen met 1 meter afstand.
Vroeg in het voorjaar van het jaar dat men wil oogsten wordt het bed aangeaard en wel zo dat er 40 cm aarde boven de planten komt te liggen. De bovenkant van dit opgehoogde bed mooi vlak maken met een plankje. Dit werkje moet klaar zijn tegen 1 april.
Als alles goed gelukt is, kan je vanaf de tweede donderdag van april tot 24 juni (St. Jan) oogsten. Na die datum moet je het plantenbed weer vlak maken en de planten gewoon laten doorschieten.
De stengel van de asperge kan aangetast worden door de aspergevlieg Platyparea poeciloptera, waardoor de stengels wat vergroeiingen vertonen, geel kunnen verkleuren en zelfs af kunnen sterven.
De aspergevlieg legt in het voorjaar eitjes op de jonge net zichtbare kopjes van de asperge. De larven die uit de eitjes tevoorschijn komen eten verticale gangen en verpoppen in het stengeldeel onder de grond. Er kunnen bij een zware aantasting wel 3- 4 larven in een aspergestengel actief zijn. karakteristiek voor de aspergevlieg zijn de zigzag gestreepte vleugels, de vlieg is ongeveer 6 mm groot en is vooral waarneembaar op windstille avonden.
Van deze vlieg komt maar een generatie per jaar voor, na eind juli is de aspergevlieg nauwelijks nog actief. Controle of aspergevlieg de boosdoener is kan eenvoudig door afstervende stengels op verschillende plaatsen dwars door te snijden en te kijken of de van de larven te vinden zijn.
Bij de bereiding van asperges is het van groot belang om ze voldoende te schillen. Dit kan gedaan worden met een speciaal aspergemesje of met een dunschiller voor groente. Een onvoldoende geschilde asperge is draderig. Ook is het belangrijk dat asperges niet uitdrogen. Bij aanschaf moet hierop gelet worden; thuis kan de asperge enkele dagen bewaard worden door ze in een afgesloten plastic zak en/of overdekt met een natte handdoek in de koelkast te leggen. Wil men asperges langer bewaren, dan kunnen ze geschild en ongekookt ingevroren worden. Als ze uit de vriezer worden gehaald, dienen ze niet ontdooid te worden, maar ingevroren aan de kook te worden gebracht.
Asperges worden, afhankelijk van de dikte, in 8-10 minuten gaargekookt. Het beste gaat dit in een speciale aspergepan, waarin de asperges staande gekookt worden zodat de koppen niet onder water komen, maar een gewone kookpan (met voldoende water zodat de asperges net onder water liggen) werkt ook goed. Een traditionele wijze van serveren is met ham en ei. Er kan het beste witte wijn, bijvoorbeeld Elzas, bij gedronken worden.
Gebruik niet teveel toekruiden, de smaak van asperges is daarvoor te fijn. Eventueel een beetje kervel, peterselie of peper kan wel. Witte asperges moet je schillen. De schillen kan je verwerken in je bouillon. Bewaar asperges in een vochtige doek in de koelkast.
Asperges bevatten wat bètacaroteen en vitamine E en zijn rijk aan kalium en fosforzuur. Wegens hun decadente suggestieve vorm wekken ze wel eens erotische bijgedachten op.
Traditioneel worden aan de asperge geneeskrachtige werking toegekend als medicijn tegen bijensteken, hartproblemen, duizeligheid en tandpijn. Ook werd het toegepast als urineafdrijvend middel of laxeermiddel, en het is nu bekend dat het in asperges voorkomende aminozuur asparagine inderdaad de nierfunctie stimuleert.
Ten slotte worden asperges (vanwege het fallische uiterlijk) ook aangeprezen als afrodisiacum. Tegenwoordig worden asperges vaak gewaardeerd door patiënten met een zoutarm dieet, daar de asperge zonder verdere toevoegingen een duidelijke eigen smaak heeft.
Enige uren na het nuttigen van verse asperges heeft de urine bij ongeveer 45% van de mensen een merkwaardige geur. Dat komt doordat de zwavelhoudende stoffen in de asperge in het lichaam na consumptie snel worden omgezet in vluchtige zwavelhoudende verbindingen. Sommige biochemici menen dat die omzetting bij iedere asperge-eter plaatsvindt, maar dat niet iedereen de zwavellucht evengoed kan ruiken. Anderen denken dat het vermogen om asperge-urine te produceren bij een deel van de mensen ontbreekt. In elk geval zou het gaan om autosomaal dominante overerving.
De stoffen waar het om gaat zijn methaanethiol, dimethylsulfide, dimethyldisulfide, bis (methylthio) methaan, dimethylsulfoxide en dimethylsulfon. Dit is door gaschromatografie aangetoond. De concentraties in de lucht boven aspergeurine van deze stoffen is meer dan 1000 maal verhoogd. Deze stoffen zitten echter niet in gekookte asperges, omdat ze snel vervliegen. Waarschijnlijk is asparagusinezuur de voorloper van deze stoffen in het menselijk lichaam. Deze stof heeft effect tegen nematoden in jonge aspergescheuten.
De bessen van de asperge zijn giftig.
De eerste tekenen van aspergeconsumptie zijn gevonden in de piramide van Sakkara in Egypte, gebouwd rond 2750 v.Chr. Ook de Romeinen wisten de groente twee eeuwen voor Chr. al te waarderen. Na de val van het Romeinse Rijk is ook de aspergeteelt in Europa teloor gegaan. De kennis werd wel levend gehouden in de Levant. Vanaf de 15de eeuw kwam de aspergeteelt terug in Europa, vanuit Spanje (meegebracht door de Moren) via Frankrijk naar het Noorden. Sinds de 17de eeuw werd de asperge in Frankrijk en sommige andere West-Europese landen weer gekweekt.
In Nederland worden sinds de 19de eeuw op grotere schaal asperges geteeld. Het oudste nog bestaande gebied is dat rond Bergen op Zoom, maar sinds de Eerste Wereldoorlog is Noord-Limburg, het belangrijkste productiegebied voor asperges. De aspergeveiling in Grubbenvorst is daarvan het centrum. De afgelopen decennia is het gewas ook in andere delen van het land (bijvoorbeeld Twente en Groningen) doorgedrongen. Een groot deel van de in Nederland gekweekte asperges wordt geëxporteerd naar Duitsland. In 2003 werd in Woerden een mes gevonden met de afbeelding van een asperge, waardoor wordt aangenomen dat de asperge in Nederland al in de Romeinse tijd werd gegeten.
In België worden asperges gekweekt in de streek rond Mechelen en de streek rond Bornem/Puurs (Kalfort) en levert een beperkte oogst. De asperge groeit ook nu nog wild in sommige Europese streken, zoals Polen.
Twee heel andere groentes, de schorseneer en de haverwortel, worden ook wel winterasperge of armeluisasperge genoemd, maar deze groentes hebben behalve de langgerekte vorm en witte kleur na het schillen geen enkele gelijkenis met de asperge.
Een bundel asperges is afgebeeld op een stilleven van Édouard Manet. In Nederland staat Adriaen Coorte bekend als schilder van asperges.
De langste asperge ooit gestoken is 3,11 meter lang. En is te bewonderen in het Nationaal Asperge en Champignonmuseum Museum De Locht in Melderslo.
| Asperges | |
|---|---|
Opgeschoten aspergeplanten | |
| Taxonomische indeling | |
| Rijk | Plantae (Planten) |
| Stam | Embryophyta (Landplanten) |
| Klasse | Spermatopsida (Zaadplanten) |
| Clade | Angiospermae (Bedektzadigen) |
| Clade | 'Monocotyledoneae (Eenzaadlobbigen) |
| Clade | Campanuliden |
| Orde | Asparagales |
| Familie | Asperagaceae (aspergefamilie) |
| Geslacht | Asparagus (Asperge) |
Soort
| |
Mineralen
Vitaminen
Ingrediënten
Bereiding
Ingrediënten voor 4 pers.
Vooorbereiding
Kook de uien 15 min. in licht gezouten water, bak de spekblokjes krokant.
Bereiding
Bron : Paule Neyrat, diëtiste