De aspergeAsparagus officinalis is een winterharde overblijvende plant, die een intensieve grondbewerking vereist om het goed te doen en 8 tot 10 jaar achtereen op hetzelfde veld wordt geteeld.
De plant wordt vanwege de jonge, lichtgroene , soms paars getinte scheuten met dicht geschubde toppen aan het eind, geteeld als een uitgelezen groente in de voorzomer. Er zijn witte, groene en paarse asperges op de markt. De witte zijn onder de grond gegroeid en uit het licht gehouden, de groene en paarse asperges hebben wel zon gezien. In Noordwest-Europa zijn witte het meest gebruikelijk, in landen als Italië groene.
Asperges worden niet vaak als liefhebberij geteeld, omdat ze de grond gedurende een zeerlange periode het gehele jaar bezet houden en slechts enkele weken opbrengst leveren. Bij uit zaad gewonnen planten duurt het zelfs drie tot vier jaar voor je een eerste maal kunt oogsten
Eenmaal dat een bed geplant is zal het vele jaren een flinke oogst geven? de kwaliteit en de grootten van de stengels zal elk jaar verbeteren, maar na het zesde jaar gaat het terug een beetje verminderen.
De asperge heeft rechtopstaande stengels die tot 2 meter lang kunnen zijn. De jonge stengels zijn de asperges. De plant heeft zeer fijne 10 tot 25 mm lange naaldvormige bladeren, die eigenlijk geen bladeren zijn maar vergelijkbaar met takjes. De eigenlijke blaadjes zijn schubvormig en hebben aan de rugzijde een korte stevige stekel. De plant vormt vlezige wortels, waarin het reserve voedsel wordt opgeslagen.
Wanneer men met plantenuit zaad wil beginnen, moet in de herfst een kweekbed klaar gemaakt worden. Spit een stek diep en verwerk er oude stalmest in. Zaai in april in 1cm diepe voren. Als de plantjes ongeveer 15 cm groot zijn, moete ze op 30 cm uitgedund worden.
Schoffel de bovenste grondlaag om die los te maken en het onkruid te verwijderen. In de zomer vragen de plante een flinke hoeveelheid water. Als het blad in de herfst begint te verkleuren, moeten de stengels tot dicht bij de grond worden afgesneden en verbrand. Het volgend jaar kan je dan in april de jonge planten op de laats van bestemming planten, maar het zal nog twee tot drie jaar duren voor je kan oogsten.
Daarom is het beter en eenvoudiger om één jaar oude mannelijke planten te kopen, die geven ook een betere kwaliteit asperges. In dat geval kan je reeds het tweede jaar na aanplanting beginne oogsten. De beste opbrengst bekom je in lichte, zanderige grond. Heb je zwaardere mar goed gedraineerde grond, dan kan je die lichter maken door er oude stalmest door te werken. Op dei manier krijg je ook een goede opbrengst maar een paar weken later. Bij zeer zware grond ken je beter op verhoogde bedden uw asperges planten.
Planten doe je op rijen die 1 meter uit elkaar liggen en in de rij een onderlinge afstand van 40 cm aanhouden. Vroeg in het voorjaar van het jaar dat men wil oogsten, moet je planten aangeaard worden, en wel zo dat er 40 cm aarde boven de planten komt. De bovenkant van het ontstane bed moet dan met een plankje of iets dergelijks mooi plat gemaakt worden. Dat werkje moet tegen 1 april klaar zijn. Nu kunnen de asperges beginnen groeien en bliiven ze mooi wit onder de grond. Elke ochtend moet je de grond controleren, als je barsten ziet in de plat gemaakte grond wil dat zeggen dat er een stengel klaar is om boven te komen. Je kan die voorzichtig uitgraven en op een lengte van ongeveer 25 cm afsnijden. Gebruik hierbij een scherp mes en beschadig de andere stengels niet. Maak het bed terug mooi egaal. Vanaf begin mei tot 24 juni (Hoogfeest van de geboorte van de Heilige Johannes de Doper) kan volop geoogst worden
Na de oogst op 25 juni wordt het bed terug vlak gemaakt. De planten zullen nu nog enkele stengels maaken om krachten op te doen voor het volgend jaar
Om het seizoen te verlengen, kan je planten geforceerd worden. Ga hiervoor als volgt te werk: Haal planten van vier jaar of ouder in de herfst uit de grond en zet ze in goede, lichte vochtige grond in de kas bij een temperatuur van 16°C.
De stengel van de asperge kan aangetast worden door de aspergevlieg (Platyparea poeciloptera), waardoor de stengels wat vergroeiingen vertonen, geel kunnen verkleuren en zelfs af kunnen sterven. De aspergevlieg legt in het voorjaar eitjes op de jonge net zichtbare kopjes van de asperge. De larven die uit de eitjes tevoorschijn komen, eten verticale gangen en verpoppen in het stengeldeel onder de grond. Er kunnen bij een zware aantasting wel 3 à 4 larven in een aspergestengel actief zijn. Karakteristiek voor de aspergevlieg zijn de zigzag gestreepte vleugels, de vlieg is ongeveer 6 mm groot en is vooral waarneembaar op windstille avonden. Van deze vlieg komt maar een generatie per jaar voor, na eind juli is de aspergevlieg nauwelijks nog actief. Controle of aspergevlieg de boosdoener is, kan eenvoudig door afstervende stengels op verschillende plaatsen dwars door te snijden en te kijken of de typische vreetgangetjes van de larven te vinden zijn.
Volwassen exemplaren en larven ven de aspergekever Crioceris asparagi voeden zich met jonge scheuten en het blad. Ze maken de plant kleverig en zwart.
Vorstbeschadiging doet de toppen van de scheuten zwart worden of verschrompelen. En voetrot doet bruine rotplekken op de wortels en vlekken op de stengelbasis ontstaan.
Asperges moeten voor het bereiden voldoende geschild worden, er bestaan daarvoor speciale aspergemesjes, maar een dunschiller voor groente doet het even goed. Asperges die niet goed werden geschild zijn draderig. Laat uw asperges ook nooit uitdrogen, maar bewaar ze voor enkele dagen in een natte propere theedoek en verpakt in een afgesloten plastiek zak in de frigo. Geschild maar ongekookt kan je ze ook in de diepvries bewaren.
Er zijn speciale aspergekookpannen te koop waarin je de asperges staand kunt koken en de koppen niet onder water komen te staan, maar een gewone kookpan kan even goed. Afhankelijk van de dikte zijn asperges in 8 à 10 minuten gaar. Laat ze dan uitlekken.
Asperges worden vaak geserveerd met ham, een gekookt ei en gesmolten roomboter. Maar aan "asperges op zijn vlaams" kan er niets tikken.
Traditioneel wordt aan de asperge geneeskrachtige werking toegekend als medicijn tegen bijensteken, hartproblemen, duizeligheid en tandpijn. Ook werd het toegepast als urineafdrijvend middel of laxeermiddel, en het is nu bekend dat het in asperges voorkomende aminozuur asparagine inderdaad de nierfunctie stimuleert.
Ten slotte worden asperges (vanwege het fallische uiterlijk) ook aangeprezen als afrodisiacum. Tegenwoordig worden asperges vaak gewaardeerd door patiënten met een zoutarm dieet, daar de asperge zonder verdere toevoegingen een duidelijke eigen smaak heeft.
Asperges zijn een bijzonder voedzame groente. Er zitten veel verschillende vitaminen in: vitamines A, B1, B2, B3, B5, B6, B11, C, E en K. Ze zijn ook een rijke bron voor mineralen. Vooral ijzer, koper en zink, maar eveneens mangaan, kalium, fosfor, magnesium en aminozuur
Asperges bevatten asparagine, dat is een aminozuur die helpt bij de bestrijding van leukemie. Ook asparaginase een enzym aanwezig in de aspergestengel heeft een voorkomende werking tegen kanker.
Behalve inuline bevat asperge bijzonder veel vitamine B. Deze reguleren het bloedsuikerniveau doordat ze een sleutelrol spelen in de omzetting van suikers in het lichaam. Daarnaast zitten er veel vezels in de asperge. 100 Gram asperge is goed voor 8% van de ADH aan vezels. Voor suikerpatiënten zijn vezels extra goed aangezien vezelrijk eten geleidelijker verteerd wordt waardoor er minder schommelingen in de bloedsuikerspiegel voorkomen
De eerste tekenen van aspergeconsumptie zijn gevonden in de piramide van Sakkara in Egypte, gebouwd rond 2750 v.Chr. Ook de Romeinen wisten de groente twee eeuwen voor Chr. al te waarderen. Na de val van het Romeinse Rijk is ook de aspergeteelt in Europa teloorgegaan. De kennis werd wel levend gehouden in de Levant. Nieuwe groenten, waaronder asperge, werden door de Arabieren in de middeleeuwen in het Spaanse Andalusië geïntroduceerd. In de 15e eeuw kwam de aspergeteelt vanuit Spanje (meegebracht door de Moren) via Frankrijk naar het Noorden. Sinds de 17e eeuw werd de asperge in Frankrijk en sommige andere West-Europese landen weer gekweekt.
In Nederland worden sinds de 19e eeuw op grotere schaal asperges gekweekt. Het oudste nog bestaande gebied is dat rond Bergen op Zoom, maar sinds de Eerste Wereldoorlog is Noord-Limburg het belangrijkste productiegebied voor asperges. Gemeente Peel en Maas is daarvan het centrum. De afgelopen decennia is het gewas ook in andere delen van het land (bijvoorbeeld Salland, Twente en Groningen) doorgedrongen. Een groot deel van de in Nederland gekweekte asperges wordt geëxporteerd naar Duitsland. In 2003 werd in Woerden een mes gevonden met de afbeelding van een asperge, daarom wordt aangenomen dat de asperge in Nederland al in de Romeinse tijd werd gegeten
In België worden asperges gekweekt in de streek rond Mechelen en de streek rond Bornem/Puurs (Kalfort) en levert een beperkte oogst. Vooral Kalfort is er bekend om. Vandaar ook vieringen als 'de aspergeworp' eind augustus, en 'aspuurge' in het domein Coolhem in Kalfort.
Enige uren na het nuttigen van verse asperges heeft de urine bij ongeveer 45% van de mensen een merkwaardige geur. Dat komt doordat de zwavelhoudende stoffen in de asperge in het lichaam na consumptie snel worden omgezet in vluchtige zwavelhoudende verbindingen. Sommige biochemici menen dat die omzetting bij iedere asperge-eter plaatsvindt, maar dat niet iedereen de zwavellucht evengoed kan ruiken. Anderen denken dat het vermogen om asperge-urine te produceren bij een deel van de mensen ontbreekt. In elk geval zou het gaan om autosomaal dominante overerving. Een onderzoek onder ongeveer 7000 mensen van westerse afkomst leverde op dat het verschil zit in het reukvermogen en dat dat verschil bepaald wordt door genen op chromosoom 1: Ongeveer 2 op de 5 proefpersonen kon de karakteristieke geur in hun urine ruiken na het eten van asperges, maar de andere 3 op de 5 niet.
De stoffen waar het om gaat zijn methaanethiol, dimethylsulfide, dimethyldisulfide, bis (methylthio) methaan, dimethylsulfoxide en dimethylsulfon. Dit is door gaschromatografie aangetoond. De concentraties in de lucht boven asperge-urine van deze stoffen is meer dan 1000 maal verhoogd. Deze stoffen zitten echter niet in gekookte asperges, omdat ze snel vervliegen. Waarschijnlijk is asparagusinezuur de voorloper van deze stoffen in het menselijk lichaam. Deze stof heeft effect tegen nematoden in jonge aspergescheuten.
| Asperge | |
|---|---|
Vers geoogste en gewassen asperges |
|
| Taxonomische indeling | |
| Rijk | Plantae (Planten) |
| Stam | Embryophyta (Landplanten) |
| Klasse | Spermatopsida (Zaadplanten) |
| Clade | Angiospermae (Bedektzadigen) |
| Clade | 'nieuwe' tweezaadlobbigen |
| Clade | Campanuliden |
| Orde | Asterales |
| Familie | Composietenfamilie (Asteraceae) |
| Geslacht | Allium (Look) |
|
|
Mineralen
Vitaminen
Ingrediënten 4 pers.
Bereiding
Ingrediënten 4 pers.
Vooorbereiding
Bereiding