Peterselie - boterselder

Petroselinum crispum sativum

Peterselie Petroselinum crispum sativum is een winterhard tweejarig kruidachtig gewas uit de schermbloemenfamilie (Apiaceae), dat als keukenkruid wordt gebruikt, het is inheems in Midden- en Zuid Europa.

In sommige streken noemt men dit kruid ook wel boterselder, steenselder of rotsselder.

De plant groeit op rijke, vochtige en diep gespitte grond in de volle zon of iets in de schaduw. Het plantje wordt 30 tot 60 cm hoog en kan zowat overal in de tuin worden geteeld ook in bloempotten.

Er worden drie soorten peterselie geteeld die toch min of meer dezelfde teeltwijze hebben.

  • Krulpeterselie met de bekende gekroesde blaadjes wordt in hoofdzaak gebruikt als garnering.
  • Bladpeterselie ook wel franse peterselie genomd, heeft gladde bladeren en heeft door een hoger watergehalte en een hoger gehalte aan etherische oliën (in hoofdzaak apiol) een fijnere smaak dan krulpeterselie.
  • Van wortelpeterselie wordt niet alleen het blad, maar ook de penwortel gegeten. Deze wortels zijn zo'n 15 cm lang.

Peterselie vraagt wel een vruchtbare grond, desnoods vooraf met goed verteerde oude stalmest te verrijken. Geef hem een plaatsje in de zon maar beter in de halfschaduw.

Om peterselie goed te laten kiemen is een constante temperatuur zeer belangrijk. De kiemingstijd van het zaad is relatief lang (en duurt ongeveer 3 weken).

Zaai vroeg in het voorjaar onder glas, bij een temperatuur van 18°C en een niet overdreven vochtigheidsgraad. Te veel warmte, een plotse koude, het uitdrogen van de (teel) aarde of een te overvloedige besproeiing van de aarde kan onze peterselie doen mislukken.

Of zaai buiten in voren op 25-30 cm. als de temperatuur niet lager meer komt dan 7°C. Dun eerst uit op 7,5 cm en later op 15 cm.

Geef voldoende water en houd onkruidvrij. Een wekelijkse gift van smeerwortel aftreksel komt peterselie ten goede.

Om de wortelvlieg op afstand te houden, kunt u knoflook of bieslook in de buurt planten, deze brengen het insect op een dwaalspoor. Of dek de planten af met en vliesdoek of een plastieken stolp (bv. een afgesneden fles).

Slakken lusten ook peterselie, deze kan je verjagen door zemelen rond de planten te strooien.

Je kan het ganse groeiseizoen vers peterselieblad pukken.

Peterselie is een veelgebruikt kruid in de Europese keuken, maar evenzeer in de Amerikaanse keuken en in het Midden-Oosten. Het is fris van smaak.

Bladeren en wortel kunnen worden gedroogd, waarna deze lang bewaard kunnen worden. Bladeren kunnen ook worden ingevroren. De wortel dient eerst te worden geblancheerd alvorens deze wordt ingevroren.

Het kruid dient pas aan spijzen toegevoegd te worden vlak voor het serveren (dus niet meegekookt te worden) omdat het anders te veel van zijn smaak en frisheid verliest. Ook wordt het vaak samen met knoflook aan roomboter toegevoegd om kruidenboter te vormen. Bladpeterselie kan ook in salades gebruikt worden.

De wortel kan rauw worden gegeten. Geraspte wortel kan worden toegevoegd aan salades. Peterselie is een klassiek bestanddeel van een bouquet garni.

In peterselie vind je vitamine A en C. Peterselie verfrist de adem en kan zelfs de geur van knoflook verdoezelen.

Stop bij kiespijn een plukje peterselie in het oor aan de pijnlijke kant van het gezicht.

De zaden werden samen met die van andere kruiden gebruikt in een drank tegen winderigheid voor kinderen met maag- en darmklachten.

Kruidenthee van peterselie kan worden gebruikt als diureticum. Het verhoogt de afscheiding van urine door het afremmen van de Na+/K+-ATPase- pomp in de nieren. Hierdoor wordt de afscheiding van water en natrium versterkt en terzelfdertijd de absorptie van kalium verhoogd. Cherokee Indianen gebruiken het als tonic ter versteviging van de urineblaas.

Peterselie is: Antiseptisch, krampwerend, tegen winderigheid, menstruatie-opwekkend, diuretisch, licht opwekkend, voedzaam. En wordt inwendig aangewend bij:

  • Pijnlijke menstruatie.
  • Algemeen versterkend middel bij vermoeidheid ( ook tijdens de menopauze) en depressie.
  • Waterretentie, premenstruele waterretentie, gezwollen borsten, pijnlijk urineren en nierstenen.
  • Bij indigestie met winderigheid en kolieken.
  • Neem bij de borstvoeding, om ijzer toe te voegen en tegen koliek.
  • Bij ontstoken galblaas.
  • Regelmatig gebruik versterkt nagels, haren en huid.

DISCLAIM

Peterseliezaad mag niet inwendig worden gebruikt.
Peterselie bevat een hoge concentratie aan oxaalzuur. Deze verbinding is betrokken in de vorming van nierstenen.

Gebruik het ook niet medicinaal bij zwangerschap en bij nierontsteking.

Leuk om weten

Geschiedenis

Peterselie is al duizenden jaren in cultuur. De Oude Grieken brachten peterselie in verband met de dood en aten het kruid dus niet. In plaats daarvan plantten ze het samen met wijnruit (ruta graveolens), aan als randgewas. De Romeinen gebruikten peterselie dan weer om doordringende luchtjes te maskeren.

De oude Egyptenaren noemden peterselie 'bergselderij' en pasten het toe bij maagpijn en blaasproblemen. De Grieken pasten het daarnaast toe bij epilepsie. Plinius vertelt dat volgens een oud gebruik de winnaars van wedrennen een peterseliekrans kregen. Hij beveelt takjes peterselie aan in de vijver, als geneesmiddel voor zieke vissen.

Meer succes bij het zaaien

Zaden van peterselie worden omhuld van een dik "vlies" dat voorkomt dat ze te snel vocht opnemen. Om dat te omzeilen kunt u het volgende doen:

  • Giet de zaden van peterselie in een bokaal met helder water. Het weken in het water heeft als doel het harde vlies van de zaden zachter te maken.
  • Plaats de bokaal in een ruimte waar de temperatuur tussen 15 en 20°C blijft.
  • Laat na vierentwintig uur de zaden uitlekken, droog ze af met absorberend papier en zaai ze.
  • Bij een te hoge temperatuur in de kiemperiode gaan de zaden over in een rusttoestand en komen ze niet uit.
  • De vochtigheid kunnen we op peil houden door de aarde van de zaaiplaats te bedekken met een tegel of een stuk (plexi) glas.
  • Zodra de kiemen verschijnen, moet de bedekking verwijderd worden om te vermijden dat de zaadkiemen te hoog opschieten.
Gebruik

Van het zaad van peterselie kan een goede haarspoeling tegen hoofdluis worden gemaakt:
Laat een dessertlepel gekneusd zaad 10 minuten trekken, zeef de vloeistof en spoel het haar ermee.

Het wordt ook soms gebruikt als menstruatieopwekkend middel.

Peterselie kan kiespijn verlichten door wat blaadjes in het oor te plaatsen aan de kant waar kiespijn geconstateerd is?.

Leuk om weten

Taxonomische indeling
Peterselie
Een mooie bos krulpeterselie

Een mooie bos krulpeterselie

Taxonomische indeling
Rijk: Plantea (Planten)
Stam: Embryophyta (Landplanten)
Klasse: Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade: Bedektzadigen
Clade: 'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade: Campanuliden
Orde: Apiales
Familie: Apiaceae (Schermbloemenfamilie)
Petroselinum crispum sativum

In andere talen
  • FRANÇAIS : Persil
  • DEUTSCH : Petersilie
  • ENGLISH : Parsley
  • ITALIANO : Prezzemolo
  • PORTUGUÊS : Salsinha ou perrexil
  • ESPAÑOL : Perejil
  • DANSK: Persille
  • POLSKI: Pietruszka zwyczajna
  • NORSK: Persille
  • SVENSKA: Persilja
Voedingswaarde per 100 g.
  • 35 Kcal
  • 1,50 g. koolhydraten
  • 4,40 g. eiwit
  • 0,2 g. vet
  • 400 mg. calcium, Ca
  • 850 mg. kalium, K
  • 7,5 mg. ijzer, Fe
  • 120 mg. vitamine C
  • 0,90 mg. vitamine A
  • 0,30 mg. vitamine B2