De rode of witte aalbessen Ribes rubrum behoren tot de Ribesfamilie (Grossulariaceae).
De bessen van 0,5 tot 1,3 cm groeien in kleine of grote trossen (naargelang de variëteit) aan een struik. De kleur variëert tussen wit naar donkerrood met alle schakeringen daar tusssenin naar gelang de variénteit.
De witte aalbes wordt minder geteeld omdat veel mensen die niet zo aanterkkelijk vinden, voor de smaak moet je het echter niet laten.
Deze goed winterharde struik wordt na een paar jaar gemakkelijk 1,50m. hoog, maar kan ook als snoer of haag van ± 2 meter hoog worden opgekweekt.
De struik komt het vroege voorjaar tot bloei (maart - april) met groen-gele bloemen die redelijk koudebestendig zijn. Deze worden bestoven door hommels en solitaire bijen (soms ook gewone bijen).
Plant jonge struiken bij goed weer tussen oktober en maart. Geef ze een plaatsje in de zon of lichte schaduw, op goed gedraineerde luchtige grond. (Afdekken met mulchlaag is dus gewenst). Lichte zand- en kleigrond moet worden verbeterd met een grote hoeveelheid humus in het plantgat.
Na het planten worden in de winter (behalve bij matige tot strenge vorst) de scheuten ingekort tot een lengte van 25 cm. Snoei op een buitenoog. Aan het einde van het eerste jaar worden in de winter de scheuten gehalveerd. De volgende jaren is snoeien tot op een gewenste hoogte nodig. De bloemtrossen en bessen groeien aan de zijscheutjes en gevormde tuiltjes. Aan de tuiltjes komen de meeste bessen. Tuiltjes of het vormen van sporen krijg je door eenjarige scheuten dicht bij het meerjarige hout af te snoeien. Dichtbij betekent hier: daar waar dicht bij het overjarige hout een concentratie van verscheidene knoppen bij elkaar staat. Knip de jonge scheut iets boven deze concentratie met knoppen af. Een stompje jong hout met knoppen aan het overjarige hout is dan het resultaat. Behalve dat uit de knoppen van het tuiltje het volgende jaar bloemen komen, groeit er ook weer een nieuwe scheut uit. Aan het einde van het seizoen wordt deze jonge scheut weer net zo behandeld: snoei gericht op de vorming van tuiltjes = sporen.
Geef de struiken elk jaar in april een flinke laag oude stalmest, kunstmest met een hoog kaligehalte of goed verteerde compost. Na de vruchtzetting nogmaals een lichte kunstmestgift geven.
Als haag geplant levert de aalbes de grootste opbrengst aan bessen op. De scheuten worden aangebonden aan gespannen draden. De draden worden tussen twee palen gespannen: de eerste draad op een hoogte van 40 cm, de tweede op 80 cm en de bovendraad op 150 cm. De draad kan van gegalvaniseerd ijzerdraad zijn of van plastic versterkt met gevlochten staaldraad. De struiken worden op een onderlinge afstand van 75 cm geplant. Per struik worden 3 - 4 scheuten aangehouden en aangebonden. Na het planten wordt niet teruggesnoeid, alleen getopt. De jonge zijscheuten worden op dezelfde wijze gesnoeid (vormen van sporen/tuiltjes) als van struiken. Om de 3 - 4 jaar worden jonge grondscheuten op geleid om het oude hout te vervangen.
Top de jonge scheuten een of tweemaal in de zomer en knip de hagen daarna elk jaar tussen april en oktober een of tweemaal in model. Neem tijdens deze jaarlijkse onderhoudssnoei ook alle kruisende takken weg teneinde de struik open te houden. Snoeien beïnvloed de hoeveelheid bessen, de grootte van de bes(sen) en de regelmatigheid van oogsten. Bessen in haagvorm of in snoeren zijn niets anders dan struiken in een platte vorm. Let er bij wintersnoei op dat enkele nieuwe grondscheuten worden behouden. Die moeten later (oud) hout vervangen.
Snoei elk jaar in de winter als het niet vriest uw bessenstruiken tot op het vruchtdragende hout. De beste periode hiervoor is van eind februari of begin maart. Daarmee voorkom je eveneens bepaalde plagen. Als je laat snoeit, verwijder je namelijk veel rupsen van de bessenglasvlinder.
Knip alle lage takken (lager dan 50 cm) die tegen de grond hangen volledig weg. Ook alle slecht geplaatste en naar binnengroeiende takken kan je wegsnijden.
Om de struik te verjongen moet je oudere takken terugsnoeien tot een lager geplaatste jonge twijg. Neem direct na de oogst takken die ouder zijn dan 4 jaar weg tot op een naar buitenwijzend oog en laat een nieuwe grondscheut in de plaats groeien.
Alle overige takken kun je kort of lang snoeien, dit hangt af van het ras. Traag groeiende struiken snoei je kort, sterk groeiende rassen eerder lang. Een gulden midden weg is:
Het Komkommermozaïekvirus vormt banden van lichtgroen gekleurd weefsel, waardoor grillige figuren ontstaan, het zogenaamde figuurbont. Mozaïek treedt alleen bij rode bes op en geeft helder gele vlekken en stippen op de bladeren, ook wel lichtgroene nerven of gele figuren. Honingzwam Armillaria mellea doet de planten sterven. Grauwe schimmel Botryotinia fuckeliana doet de bessen verrotten; ze worden bedekt met een bruingrijze, viltige schimmelgroei. Amerikaanse kruisbessenmeeldauw Sphaerotheca mors-uvae besmet de toppen van de scheuten tegen het einde van het seizoen, geeft een witte poederachtige bedekking van de bladeren en scheuten en veroorzaakt dikwijls vervorming.
Bladluizen Aphididae tasten jonge scheuten en bladeren aan; de bloedblaarluis veroorzaakt rode bulten, andere geven eveneens vervormingen en maken de planten kleverig door afscheiding van honingdauw waarop roetdauwschimmels groeien. Galmijten Eriophyidae veroorzaken de bekende rondknop en brengen virusziekten over. Spint Tetranychidae Tijdens droogte kunnen struiken bruin verkleuren door massaal optreden van spint. Vogels Aves vooral de mussen eten de knoppen in de winter, en merels doen zich tegoed aan de rijpende vruchten. Daarom moeten netten over de hagen worden aangebracht, al dan niet in combinatie met vogelverschrikkers.
De bessen zijn rijk aan vezelstoffen en vitamine C. Bovendien zijn ze caloriearm.
Behalve voor het maken van jam is de rode aalbes bij uitstek geschikt om een zomerse rode bessentaart mee te maken. Rode bessen zijn het ideale toetje omdat het de spijsvertering bevordert. Het past goed bij zoete gerechten want de licht zurige rode bes doet zoete etenswaren beter verteren. Je kunt een verse saus maken van rode bessen door ze te pureren, zeven en te mengen met honing. Dit kan prima over een pannenkoek. De zelfgemaakte rode bessensaus misstaat ook niet in een lekkere yoghurt. In plaats van het maken met honing kun je het ook qua gewicht één op één met suiker koken en het laten indikken. Dan krijg je een soort siroop/stroop die een paar maanden prima houdbaar is. De honingvariant is gezonder maar moet binnen een paar dagen op omdat er verse bessen in zitten.
Na een spoelbeurt onder stromend koud water zijn de bessen zo te consumeren. Ze zijn lekker puur natuur. Als ze zuur zijn, kunt u er eventueel suiker over strooien. Laat ze een uur in de suiker staan voordat u ze eet. U kan ze o. a. in yoghurt, confituur, gelei, taart, limonadesiroop, milkshakes, vruchtenbowl of vruchtensalades verwerken.
Aalbessen kunt u ongewassen ongeveer drie dagen bewaren in de koelkast.
Aalbessen kunnen koortsverlagend werken, zijn bloedstelpend en wekken de eetlust op waarbij ze tevens de spijsvertering verbeteren.
Van de gedroogde bladeren van de rode aalbes kan een thee worden getrokken die zou helpen om jicht en reuma te verlichten. Diezelfde thee, kan koud gebruikt dienen om te gorgelen tegen mond- en keelinfecties; Met een compres van de bladeren kunt ge slecht helende wonden behandelen.
Aalbes | |
---|---|
Besjes in wording |
|
Taxonomische indeling | |
Rijk | Plantae (Planten) |
Stam | Embryophyta (Landplanten) |
Klasse | Spermatopsida (Zaadplanten) |
Clade | Angiospermae (Bedektzadigen) |
Clade | 'nieuwe' tweezaadlobbigen |
Orde | Saxifragales |
Familie | Grossulariaceae (Ribesfamilie) |
Geslacht | Ribes |
|
56 Kcal 83,95 gr. water 13,80 gr. koolhydraten 1,40 gr. eiwit 7,37 gr. suikers 0,20 gr. vet 0,0 mg. cholesterol 4,3 gr. vezels
Mineralen
33 mg. calcium, Ca 1,0 mg. ijzer, Fe 13 mg. magnesium, Mg 44 mg. fosfor, P 275 mg. kalium, K 1 mg. natrium, Na 0,23 mg. zink, Sn 0,10 mg. koper, Cu
Vitaminen
0,0 mg. vit. A (Retinol) 0,04 mg. vit. B1 (Thiamine) 0,05 mg. vit. B2 (Riboflavine) 0,07 mg. vit. B6 (Pyrixodine) 8,00 µg. vit. B11 (Foliumzuur) 41 mg. vit. C (Ascorbinezuur)
Rode
Witte
Ingrediënten
Bereiding
Tip :
U kunt deze confituur meteen in potten doen, of door een groentemolen halen om er een deel van de pitten en zaden uit te verwijderen zonder dat het daarom een gelei wordt.
Ingrediënten
Bereiding
Tip
Lekker met wat gebakken aardappelen en een heerlijke sla of gewoon gekookte aardappelen en groente.
Ingrediënten
Bereiding