Spruitkool, Brusselse spruitjes of kortweg spruiten Brassica oleracea convar. oleracea var. gemmifera werden voor het eerst in 1821 in de omgeving van Brussel geteeld en wordt in Europa al snel een belangrijke wintergroente. De oorspronkelijke naam is "Choux de Bruxelles". Spruitkool wordt binnen Europa voornamelijk in België, Nederland, Frankrijk en Engeland geteeld.

Het is een tweejarige winterharde plant die in de bladoksels kleine eetbare knoppen ontwikkeld, de "spruitjes".

De vroegere rassen hadden een meer uitgesproken smaak dan de tegenwoordige rassen. Daardoor wordt de smaak van de tegenwoordige spruitjes wat meer gewaardeerd. Spruitjes kunnen met gemak strenge vorst van wel -15°C doorstaan! Daartoe worden zetmelen omgezet in suikers, wat de cellen wapent tegen bevriezing. Veel mensen eten ze het liefst als er een keer "de vorst overheen is gegaan".

Spruitkool groeit het beste op goed bewerkte (lees goed los gemaakte) lichte kleigronden met een neutrale pH. Vermijd echter een te hoge stikstofbemesting, dat levert alleen maar "losse" spruitjes. Gebruik dus enkel goed verteerde stalmest of wat nog beter is: compost.

Zaai begin voorjaar in zaaibakken en dek het zaad met 1 à 2 cm grond af. Houd de grond vochtig en verspeen de plantjes wanneer ze handelbaar zijn in 7,5 cm potjes of in een kweekbed op 4-5 cm van elkaar. Plant ze later als ze ongeveer 10-15 cm groot zijn op de plaats van bestemming op rijen met een tussenafstand van 60 -75 cm. Ook in de rij minstens 60 cm afstand aanhouden.

Kies een beschutte plaats uit, zodat de planten tijdens de winterstormen niet worden losgerukt, of geef ze met een stok enige steun. Ook aanaarden helpt hierbij.

Spruiten kunt u schoonmaken door een dun plakje van het stronkje weg te snijden en de lelijke of beschadigde blaadjes te verwijderen.

Kook de spruiten gaar. stoof ze en breng ze op smaak met muskaatnoot. Voeg tijdens het koken stukje ui, teentje knoflook, een scheutje melk of suiker toe, dit vermindert de kooklucht. Spruitjes smaken heerlijk met satésaus!

Spruiten zijn snel klaar in de magnetron. Zet hiervoor de spruiten 3 à 5 minuten op 750 Watt in de magnetron of kook ze beetgaar in maximaal 5 tot 10 minuten.

Snipper enkele rauwe spruitjes in een winterse rauwkost. Gebruik blaadjes spruiten ais garnituur in soep. Spruitjes zijn ook heel lekker met roomkaas; leg daarvoor roomkaas op je bord, en daar bovenop de hete spruitjes. De roomkaas gaat dan vanzelf smelten.

Spruiten zijn bijzonder lekker klaargemaakt samen met kastanjes. Maak bijvoorbeeld brochettes van spruiten en kastanjes en serveer als groente. Pureer gekookte spruiten met een weinig aardappel en serveer bij witloof. Kook spruiten, maak een holte, vul op met kruidenkaas, serveer als aperitiefhapje.

Uit een onderzoek blijkt dat het gezonder is om spruitjes kort te koken. Spruiten bevatten immers izothiocyanaten die het bloed ontgiften, en wanneer de groente kort gekookt wordt komen deze isothiocyanten gedurende een lagere periode vrij om in het bloed te worden opgenomen.

Spruitjes zijn een super gezonde groente, ze zijn rijk aan vitamine C en hebben (mogelijk) een positief effect bij het tegengaan van kanker (doordat ze glucosinolaten bevatten). Verder zitten de spruitjes boordevol met mineralen zoals kalium, ijzer, fosfor, mangaan, molybdeen, magnesium, calcium en bètacaroteen.

Leuk om weten

Spruiten kunnen bij rokers kanker voorkomen!

Volgens Amerikaanse onderzoekers zou het eten van spruiten, ( net als andere koolsoorten) het risico op kanker met 20 tot 50 procent verminderen. Het onderzoek werd uitgevoerd op 948 mensen met kanker en 1743 mensen zonder deze ziekte.

Het risico op kanker door het eten van deze groente neemt vooral af bij mensen die meer dan twintig sigaretten per dag roken.

Spijtig voor de kettingrokers die reeds tientallen jaren verslaafd zijn aan de kankerstokken, zijn deze groenten geen oplossing.

"Als je lang genoeg rookt, kan niets helpen" nuanceerde Li Tang van het Roswell Park kanker instituut in Buffalo.

Spruitjeslucht

De term "spruitjeslucht" slaat op de typerende geur die in huizen blijft hangen als spruitjes of andere koolsoorten te lang gekookt worden.

Koolsoorten hebben een grote behoefte aan zwavel en nemen dat op uit de bodem waar ze groeien. De geur die vrijkomt bij het langdurig koken van kool ontstaat dan ook door het vrijkomen van vluchtige zwavelverbindingen, zoals H₂S.

Dit is ook de reden dat veel kinderen niet zo van kool houden.

Leuk om weten

Taxonomische indeling

Spruiten
Een goed begroeide spruitenstam
Taxonomische indeling
Rijk	Plantea (Planten)
Stam	Embryophyta (Landplanten)
Klasse	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade	Angiospermae (Bedektzadigen)
Clade	'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade	Malviden
Orde	Brassicales
Familie	Brassicaceae (Kruisbloemenfamilie)
Geslacht	Brassica (Kool)
Brassica oleracea

Voedingswaarde

per 100 gram

43   Kcal
86   gr. water
8,95 gr. koolhydraten
3,48 gr. eiwit
2,20 gr. suikers
0,30 gr. vet
3,80 gr. vezels
                     

Mineralen

36   mg. calcium, Ca
1,20 mg. ijzer, Fe
20   mg. magnesium, Mg
0,02 mg. zink, Sn
56   mg. fosfor, P
317  mg. kalium, K
257  mg. natrium, Na
                     

Vitaminen

0,80 mg. A (Retinol)
0,10 mg. B1 (Thiamine)
0,08 mg. B2 (Riboflavine)
0,75 mg. B3 (Niacine)
0,17 mg. B6 (Pyrixodine)
60   µg. B11 (Foliumzuur)
62   mg. C (Ascorbinezuur)
0,88 mg. E (Tocoferol)
177  µg. K (Fylochinon)
                     

In andere talen

• FRANÇAIS: Chou de Bruxelles
• DEUTSCH: Rosenkohl, Brusseler Kohl
• ENGLISH: Brussels sprouts
• ITALIANO: Cavoli di Bruxelles
• PORTUGUÊS: Couves de Bruxelas
• ESPAÑOL: Coles de Bruselas
• DANSK: Rosenkål
• POLSKI: Kapusta warzywna brukselska
• NORSK: Rosenkål
• SVENSKA: Brysselkå

Recepten

Tarbot met spruitjes

Ingrediënten

• 4 tarbotmoten van 200 gr.
• 250 gr. spekblokjes
• 1 kg. spruiten
• 3 sjalotjes
• bloem, boter, olijfolie
• peper en zout

Voor de mosterdsaus

• 250 gr. boter
• 2 eierdooiers
• 2 eetlepels witte wijn
• 1 koffielepel mosterd
• peper en zout

Bereiding

1. Kook de spruitjes beetgaar in gezouten water en laat ze schrikken onder koud water voor een frisgroene kleur.
2. Haal de tarbotmoten lichtjes door de bloem, bak ze gaar in wat boter en olijfolie en houd warm.
3. Verwijder het vet uit de pan en bak de spekblokjes krokant.
4. Doe er een klontje boter en de spruitjes bij.
5. Laat alles even stoven en breng op smaak met peper en zout.

Mosterdsaus

6. Smelt de boter, schep het schuim af en verwijder het bezinksel. Klop de eierdooiers met de witte wijn, peper en zout op tot schuim. Meng er geleidelijk de geklaarde boter onder en werk af met de mosterd.
7. Leg de tarbotmoten centraal op het bord, schik de spruitjes langs beide kanten en lepel de saus over de vismoten.
8. Serveer met duchesse- of natuuraardappelen.

Aardappelpannetje met spek en spruitjes

Ingrediënten 4 pers.

• 150 g spek, gerookt (in blokjes)
• 400 g spruiten
• 500 g aardappelen, vastkokende
• 1 sjalot
• 1 teentje knoflook
• nootmuskaat
• peper en zout

Bereiding

1. Maak de spruitjes schoon en blancheer ze 5 minuten in lichtgezouten water. Laat ze meteen schrikken in ijswater en goed uitlekken.
2. Schil de aardappelen en snij ze in blokjes van 1,5 cm. Kook ze in 10 à 15 minuten beetgaar in lichtgezouten water. Giet af en laat uitlekken.
3. Pel en hak de sjalot en de knoflook. Bak het spek uit in een pan zonder vetstof. Doe er de sjalot en knoflook bij en stoof ze glazig. Voeg de aardappelen en spruitjes toe en roerbak ze goudbruin. Kruid met peper, zout en nootmuskaat.

Bron : libelle lekker!